स्वतन्त्र समाचार सेवा / INS भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीको अत्यन्त निकट अडाणी समूहले स्वतन्त्र टिभी पत्रकारिताको प्रतीकका रूपमा रहेको एनडीटिभीको सेयर खरिद गरेपछि एनडीटिभी इन्डियाका समूह सम्पादक रविश कुमारले जनतालाई एक सुको बराबर पनि नमान्ने साहुजीहरू हरेक देशमा रहेको भन्दै राजीनामा दिनुभएको छ। रविश कुमारको भनाईमा ति साहुजीहरू सही सूचना दिन चाहन्छौ भनेर दावी गर्छन् भने यसको मतलब तिनीहरू आफ्नो खल्तीमा डलर राखेर तपाईंको खल्तीमा एक सुको पनि राख्न चाहदैनन् भनेर बुझ्न पर्छ।
उद्योगपति गौतम अडानीले नयाँ दिल्ली टेलिभिजन लिमिटेड (एनडीटीभी) मा कब्जा जमाउन थालेपछि एनडीटीभी भारतका समूह सम्पादक र वरिष्ठ पत्रकार रविश कुमारले राजीनामा दिनुभएको हो। अडाणी समूहले आरआरपीआर किनेको थियो। एनडीटीभीमा आरआरपीआर को २९.१८ प्रतिशत सेयर छ। यसअघि सोमबार एनडीटीभीका संस्थापक प्रणय रोय र उनकी पत्नी राधिका रोयले प्रमोटर समूहको एकाई आरआरपीआर होल्डिङ प्रालिको निर्देशक पदबाट राजीनामा राजीनामा दिनुभयो। यद्यपि, रोय परिवारसँग अझै पनि एनडीटीभीमा प्रमोटरको रूपमा ३२.२६ प्रतिशत सेयर छ र रोयहरू समाचार च्यानलको निर्देशक बोर्डबाट राजीनामा दिनुभएको छैन। प्रणय रोय एनडीटीभीका अध्यक्ष र राधिका रोय कार्यकारी निर्देशक हुनुनुहन्छ।
अडाणी समूहले अगस्टमा एनडीटीभीको हिस्सेदारी किनेको भएदेखि नै च्यानलसँग सम्बन्धित ठूला नामहरू बाहिरिने अनुमान गरिएको थियो। बिहारको जितवारपुर गाउँमा जन्मिनुभएका रविश कुमार सन् १९९६ देखि च्यानलसँग आवद्ध हुनुहुन्थ्यो र हिन्दी पत्रकारिताको क्षेत्रमा उत्कृष्ट रिपोर्टिङ गर्न र सार्वजनिक सरोकारका मुद्दाहरूमा आवाज उठाउनका लागि परिचित हुनुहुन्छ।
च्यानलमा आफ्नो लामो कार्यकालमा रविश दर्शकहरूमाझ निकै लोकप्रिय ‘हम लोग’, ‘रविश की रिपोर्ट’, ‘देस की बात’ र ‘प्राइम टाइम’ जस्ता कार्यक्रमहरूमा संलग्न हुनुहुन्थ्यो। रविश विगत केही वर्षदेखि सरकार विरोधी मुद्दा उठाएका कारण ट्रोलको निशानामा पनि हुनुहुन्छ।
पत्रकारिताका लागि उहाँ दुई पटक प्रतिष्ठित रामनाथ गोयन्का पुरस्कारबाट सम्मानित भइसक्नु भएकोछ। सन् २०१९ मा, उहाँलाई पत्रकारितामा योगदानको लागि एशियाको नोबेल मानिने म्यागसेसे पुरस्कार प्रदान गरियो।
रविशले तीनवटा किताब लेख्नुभएको छ– “इश्क मे सहर होना”, “बोलना ही है” र “फ्री भ्वाइस”।
बुधबार राजीनामा दिएपछि सार्वजनिक गरिएको भिडियोमा रविशले च्यानलसँगको आफ्नो यात्राको बारेमा बताउनुभएको छ। उहाँ भन्नुहुन्छ, ‘भारतको पत्रकारिताको स्वर्ण युग कहिल्यै थिएन, तर आजको जस्तो खरानी युग पनि थिएन। भस्म युग भन्नाले मेरो मतलब त्यो हो जहाँ पेशाका हरेक राम्रा कुराहरू तीब्र गतिमा खत्तक भइरहेका छन्। तर यो दिन आउने नै थियो।’
सरकारको पक्षमा रहेको मूलधारका सञ्चारमाध्यमको अभ्यासलाई रविसले ‘गोदी मिडिया’ भन्ने गर्नुभएको छ। आफ्नो भनाइमा त्यही कुरा दोहोर्याउँदै उहाँ भन्नुहुन्छ, ‘यस देशमा विभिन्न नामका धेरै च्यानल छन् तर सबै गोदी मिडिया हुन्। उनीहरूका कारण परिवेश, पत्रकारिताको इकोसिस्टम र काम गर्ने वातावरण सबै ध्वस्त भएको छ। तर सबैले पत्रकारिता गर्ने र गर्ने दाबी पनि गरिरहेका छन्। एउटै शक्तिको अंश मानिनेहरू पनि जसको शक्तिका कारण यो देशमा पत्रकारिता हरेक दिन थिचिएको छ। गोदी मिडिया र पत्रकारिताले पनि तपाईलाई आफ्नो अर्थ थोपाउन चाहन्छ।
एनडीटीभी सँगको आफ्नो सम्बद्धताको बारेमा, उहाँ भन्नुहुन्छ, ‘यस बारे अहिले नै केहि भन्न सक्षम छैन किनभने भावनामा तटस्थ रहन सक्दैन। च्यानलमा शुरुवाती दिनमा च्यानलका पत्रकारका नाममा आएका चिठ्ठी मिलाउने, अनुवादकको काम गरेपछि रिपोर्टिङको यात्रा सुरु भएको हो।’
रविशले आफ्नो ” पत्रकारका नाममा आएका चिठ्ठी मिलाउने ” काम प्रति सहानुभूति राख्न नहुने बताउनुभयो। ‘किनभने म हवाईजहाजबाट ओर्लिएर चिया बेच्ने कुरा गर्ने मान्छे होइन। म मेरो संघर्षलाई महान बनाउन यो गर्न चाहन्न।’ उहाँ भन्नुहुन्छ।
२४ मिनेटको उक्त भनाइमा भावुक उहाँले हुँदै भन्नुभयो , ‘दर्शक मेरा नियमित सम्पादक हुन।’ म प्रायः भन्छु रुखमा धेरै बर्षाको पानी हुन्छ। तपाई जस्तो श्रोता तथा दर्शकमा कोही रविश कुमार बन्नुपर्छ, तपाई हरेक मौसममा वर्षा बनेर आउनुहुन्छ, सुकेका रुखलाई हराउन… आजको जमानामा तपाई पत्रकारिताको संस्था हो, पत्रकारिता अब कुनै संस्थामा बाँकी रहेन, यो बीचमा नै बाँकी छ। जसका कारण आज पत्रकारहरूले प्रश्न सोधिरहेका छन्… तपाई श्रोता तथा दर्शकको उपस्थितिले प्रजातन्त्र समाप्त भए पनि यसको माया कहिल्यै समाप्त हुँदैन भन्ने हौसला मिल्छ।’
उहाँले भन्नुभयो , ‘मेरो अगाडि संसार परिवर्तन हुँदै गयो, म टेस्ट म्याच खेलाडी जस्तै उभिएँ। तर अब कसैले खेल समाप्त गरेको छ। खेल टी–२० मा परिणत भएका छन्।जनतालाई एक सुको बराबर पनि नमान्ने साहुजीहरू हरेक देशमा छन्। जनतालाई चावन्नी मान्ने जगत सेठ हरेक देशमा छन्, यो देश पनि छ। ति साहुजीहरू सही सूचना दिन चाहन्छौ भनेर दावी गर्छन् भने यसको मतलब तिनीहरू आफ्नो खल्तीमा डलर राखेर तपाईंको खल्तीमा एक सुको पनि राख्न चाहदैनन् भनेर बुझ्न पर्छ। पत्रकारले समाचार लेख्यो भनेचाहिँ ति साहुजीहरू पत्रकारलाई मुद्दा हालेर सत्संगमा गएर भन्छन् हामी पत्रकारको भलो गरिरहेका छौ।’
कसैको नाम नलिई उहाँले भन्नुभयो , ‘आज केही मानिसले सम्पूर्ण व्यवस्था आफ्नो नियन्त्रणमा छ भन्ने बुझेका छन्, अहिले जनताको कुनै मूल्य छैन । मिडियालाई ध्वस्त पारेर जनता र प्रतिपक्षलाई ध्वस्त पारिएको छ… तर यो अनन्त होइन। एक न एक दिन, जब मानिसहरू आफ्नो घृणाले जीर्ण हुनेछन्, तब तिनीहरूले नयाँ भूमि खोज्नेछन्। पत्रकारको अभाव हुनेछ । तिमीले घृणाको दासत्वबाट बाहिर निस्कनेछौ।’
उहाँले पत्रकारिता क्षेत्रमा बढ्दो निराशाको पनि उल्लेख गर्नुभयो। उहाँले पत्रकार बन्नको लागि जागिर बाहेक अरु अवस्था नदेखेको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो , ‘पत्रकारलाई जमानत दिएमा आफैलाई निशाना बनाउने हुन की भनेर न्यायाधिश नै डराइरहेका छन्। न्यायाधिशलाई डर लाग्ने यो जमानामा म डराएको छैन भन्दै हिडनु पनि अपराध हो । डरछेरुवा पत्रकारले मृत नागरिक मात्र जन्माउँछन्।’
द वायरमा छापिएको सामाग्रीको भावानुवाद।
श्रोत: आइएनएस-स्वतन्त्र समाचार
स्वतन्त्र समाचार सेवा / INS का अन्य पोस्टहरु:
