नेपालको संविधान २०७२ को धारा ३८ को उपधारा ४ मा भनिएको छ, ‘राज्यका सबै निकायमा महिलालाई समानुपातिक समावेशी सिद्धान्तका आधारमा सहभागी हुने हक छ’। संविधानको यो व्यवस्था संविधान कार्यान्वयनमा आएको ६ वर्ष बितिसक्दा पूर्णतः कार्यान्वयन हुन सकेको छैन। भर्खरै सम्पन्न प्रतिनिधिसभाको प्रत्यक्ष निर्वाचनको परिणाम हेर्दा महिलाको उपस्थिति निराशजनक देखियो। संघीय निर्वाचनमा पनि प्रत्यक्षतर्फ पुरुषलाई उम्मेदवार बनाइने र महिलालाई समानुपातिकबाट तान्ने प्रवृत्ति स्थापित भएकोले प्रत्यक्ष तर्फको सिटमा महिलाको समान पहुँच अझै पुग्न नसकेको हो। आम निर्वाचन २०७९ मा देशभर प्रतिनिधिसभा प्रत्यक्षतर्फ दुई हजार चार सय २२ उम्मेदवार कायम रहेका थिए। जसमध्ये महिला उम्मेदवारको संख्या दुई सय २५ जना मात्र थियो। सो …

फूल, माला, गम्छा, अबिर र खादाआदिले सम्मान गर्ने हाम्रो चलन नै हो। सम्मानका नाममा नेताका चाकरीका लागि १५/२० किलोका माला लगाइदिने पनि बेलाबेलामा देखिएकै हो। तर अब बारा र पर्सातिर चाहिँ चाँदीको ताज वा मुकुट लगाउने चलन बढ्न थालेको छ।   बारा र पर्सामा नवनिर्वाचित जनप्रतिनिधिहरू अहिले घर दैलो तथा विजय जुलुसमा व्यस्त रहेका छन् । तीमध्ये केही नवनिर्वाचित जनप्रतिनिधिलाई समर्थकले चाँदीको मुकुट लगाएर स्वागत तथा  बधाई दिने क्रम बढेको छ । पर्सामा भने यो चलन २०७४ को निर्वाचनमा सुरु भएको थियो । पहिलो पटक २०७४ को निर्वाचनमा पर्सा  क्षेत्र नं १ बाट प्रतिनिधिसभा सदस्यमा निर्वाचित प्रदीप यादवलाई विजय जुलुसका …

आजको आधुनिकता शब्दले पश्चिमा संस्कृति र सभ्यताले बाइबलसँग विद्रोह गरे यताको समयावधि जनाउँछ। नेपालीहरूले भने आधुनिकताको प्रयोग पश्चिमी सभ्यताले नेपाली समाजमा प्रभाव पार्न थालेका मानकहरूका आधारमा प्रयोग गरिन्छ कि भन्ने लाग्छ। आधुनिकताको सवाल र अर्थ विद्वान्‌हरूले आ-आफ्नो समझअनुसार गर्छन् तर समग्रमा आधुनिकताको अर्थबोधमा विज्ञानप्रतिको अभिरुचि, शिक्षा-स्वास्थ्यको कल्याणकारी व्यवस्थापन गर्ने चेतना, नारी तथा बालबालिकाको अधिकार मानवतावादी चिन्तनको विकाससँग जोडेर हेर्ने गरिन्छ। यसबाहेक नेपाली समाजमा आधुनिकताको थप अर्थपछि छ- निर्धक्क रूपमा सुरा र यौनको प्रयोग, धनका लागि नातागोताको महत्व अवमूल्यन र अधिकारसँग जोडेर शरीरलाई पनि बजारमा फरकफरक किसिमले बेच्ने स्वतन्त्रताको प्रयोग र मौलिक इतिहास, संस्कृति तथा संस्कारहरूप्रति अरुचि अथवा घृणावादी दृष्टिकोण र …

नेपालमा सडक दुर्घटनामा हरेक वर्ष करिब २५ सय जनाको ज्यान जान्छ, त्यसको कयौँ गुणा बढी घाइते हुन्छन् र कयौ हजारौं अपांग हुन्छन्। यस्ता दुर्घटनामा तीन मूल कारण हुने विशेषज्ञहरू बताउँछन्। ती तीन मूल कारणमा पहिलो चालकको लापरबाही र तीव्र गति, दोश्रो कारण यान्त्रिक गडबडी र तेश्रो सडकको अवस्था हो। तेश्रो कारणलाई खासै ध्यान दिइदैन। राष्ट्रिय योजना आयोगका लागि गरिएको एउटा अनुसन्धानका क्रममा अनुसन्धानकर्ता कृष्णबहादुर कुँवरले नेपालका नेपालमा सडक निर्माणका ५९ समस्या पत्ता लगाउनु भएको छ।यहाँ ती ५९ कारणलाई बहसका लागि प्रस्तुत गरिएको छ। नीतिगत अस्पष्टता, नीतिगत दुरुपयोग,  समन्वयको कमी, पटके ठेक्का नवीकरण, विलम्वतामा लाभ संघ, प्रदेश र पालिका तहले सडक …

नेपाली समाजमा महिलाले भोगेका धेरै किसिमका हिंसाका बारेमा चेतना बढाउनका लागि नाटक ‘अभिप्सा’ विभिन्न स्कूलमा देखाउने तयारी गरिएको छ। दृश्य सादृश्य नामक नाट्य समूहले यो कचहरी नाटक तयार गरेको हो। नेपाली समाजमा महिला आधा आकाश ओगट्ने भनिए पनि अधिकारबाट वञ्चित हुनु परेकोले हिंसा बढेर गएको दृश्य सादृश्यले जनाएको छ। दृश्य सादृश्यका अनुसार छोरीलाई स्वतन्त्र अस्तित्व भएको नागरिकको रूपमा नलिने प्रथाले गर्दा सही र न्यायपूर्ण प्रतिनिधित्व अझै हुन सकेको छैन।  महिलामाथि हेराइमा, बोलीमा र क्रियाकलापमा हिंसा हुने गरेको छ। यसैलाई मनन गर्दै  महिला अब कमजोर छैनन् भनेर समाजलाई देखाउन लैङ्गिक हिंसा विरुद्धको १६ दिवसीय अभियान कचहरी नाटक  हुने भएको छ। नाटकमा ‘अभिप्सा’ …

सिन्धुपाल्चोक जिल्लामा हरेक वर्ष ठूलाठूला प्राकृतिक विपत्ति दोहोरिइरहेका छन्। अघिल्लो वर्षको असार एक गते जिल्लाको मेलम्ची क्षेत्रमा आएको अकल्पनीय बाढीले तटीय क्षेत्रमा मच्चाएको विनाश लीलाबाट स्थानीय अझै बाहिर निस्कन सकेका छैनन्। जुन विनाश लीलापछि राजनीतिक नेतृत्वले देखाएको उदासीनता यस पटकको चुनावी नारा नै बन्यो। स्थानीयहरूको विश्लेषण छ, यही मेलम्चीको घाउमा समयमै मलहम लगाउन नसकेकै कारण एमालेका नेता शेरबहादुर तामाङलाई यस पटक जनताले दण्डित गरे। यही मेलम्चीले भत्काएको संरचना निर्माण गर्ने तथा यो क्षेत्रको प्रकोपमा सँधै जनताको माझमा उभिने भन्दै प्रतिवद्धता जनाएर कांग्रेस नेता मोहन बस्नेतले चुनाव जितिसकेका छन्। मेलम्ची मात्र हैन अधिकांश प्राकृतिक प्रकोपका घटनाका पीडितले अहिलेसम्म न्याय पाएका छैनन्। …