स्वतन्त्र समाचार सेवा / INS नेपालको सरकारी ऋण २४ खर्ब ३३ अर्ब २३ करोड पुगेको छ । अर्थ मन्त्रालय अन्तर्गतको सार्वजनिक ऋण व्यवस्थापन कार्यालयले सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदन अनुसार आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को अन्त्यसम्ममा सरकारको कुल ऋणको तथ्याङ्क बाहिर आएको हो ।
गत आर्थिक वर्षको तुलनामा यो आर्थिक वर्षमा उल्लेखनीय वृद्धि भएको ऋणले आन्तरिक र बाह्य दुवैतर्फ सरकारको बढ्दो निर्भरतालाई देखाएको छ।
ऋणको वर्गीकरण
कुल ऋणमध्ये वैदेशिक ऋण रु १२ खर्ब ५२ अर्ब ३३ करोड रहेको छ भने आन्तरिक ऋण ११ खर्ब ८० अर्ब ९० करोड रहेको छ । यसले बाह्य र आन्तरिक स्रोतहरूबाट लिइएको ऋणमा लगभग बराबर जस्तै भएको छ । बाह्य ऋणको योगदान ५१ दशमलव ४७ प्रतिशत छ भने आन्तरिक ऋण कुल ऋणको ४८ दशमलव ५३ प्रतिशत छ।
वार्षिक वृद्धि
प्रतिवेदन अनुसार सार्वजनिक ऋण गत आर्थिक वर्षमा मात्रै रु. १ खर्ब ३४ अर्ब ६८ करोड रुपैयाँले बढेको छ। अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७९/८० को अन्त्यसम्ममा कुल सार्वजनिक ऋण रु. २२ खर्ब ९९ अर्ब ३५ करोड थियो । आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा कुल ऋणमा ५ दशमलव ५३ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ । यसमा बाह्य ऋण ७ प्रतिशत र आन्तरिक ऋण ४ दशमलव ५ प्रतिशतले बढेको हो ।
अतिरिक्त ऋण र भुक्तानी
गत आर्थिक वर्षमा सरकारले थप रु. ३ खर्ब ५८ अर्ब २ करोड ऋणको चलान गरेको थियो । यसमा आन्तरिक स्रोतबाट रु २ खर्ब ३४ अर्ब ४२ करोड र बाह्य स्रोतबाट रु १ खर्ब २३ अर्ब ६० करोडको ऋण समावेश थियो । ऋण बढे पनि सरकारले राखेको लक्ष्यको ७९ प्रतिशत मात्रै ऋण उठाउन सकेको थियो ।
सरकारले चालु आर्थिक वर्षका लागि बजेट घाटा सम्बोधन गर्न रु. ४ खर्ब ५२ अर्ब ७५ करोडको महत्त्वाकाङ्क्षी लक्ष्य राखेको छ ।यस अन्तर्गत रु २ खर्ब ४० अर्ब आन्तरिक ऋण र वैदेशिक ऋण मार्फत रु. २ खर्ब १२ अर्ब ७५ करोड ऋण सङ्कलन गर्ने सरकारको लक्ष्य रहेको छ ।
भुक्तानीको हिसाब हेर्दा सरकारले यी ऋणहरूको साँवा रु ३ खर्ब ५ अर्ब ३७ करोड भुक्तानी गरेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।भुक्तानी रकममध्ये रु. २ खर्ब ५५ अर्ब २५ करोड घरेलु ऋण र ४९ अर्ब ९९ करोड वैदेशिक ऋणको भुक्तानी रहेको छ । सरकारले गत आर्थिक वर्षको साँवा र ब्याज भुक्तानीमा विनियोजित कुल बजेटको ९२ दशमलव ५४ प्रतिशत खर्च गरेको पनि प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।
बजेट विनियोजन र ऋण व्यवस्थापन
सरकारले गत आर्थिक वर्ष वित्तीय व्यवस्थापनका लागि ३ खर्ब ३० अर्ब विनियोजन गरेको थियो । आन्तरिक ऋणमा मुख्यतया स्वदेशी बजारमा जारी अल्पकालीन र दीर्घकालीन ऋणपत्रका साथै नेपालको केन्द्रीय बैङ्क नेपाल राष्ट्र बैङ्कबाट लिइएको ऋण समावेश गरिएको हुन्छ ।
ऋण र कुल ग्राह्यस्थ उत्पादन अनुपात
२०८१ को असार मसान्तसम्म आइपुग्दा ऋण र कुल ग्राह्यस्थ उत्पादन अनुपात ४२ दशमलव ६५ प्रतिशत रहेको छ । बाह्य ऋण र कुल ग्राह्यस्थ उत्पादन अनुपात २१ दशमलव ९५ प्रतिशत रहेको छ भने घरेलु ऋण र कुल ग्राह्यस्थ उत्पादन अनुपात २० दशमलव ७० प्रतिशत रहेको छ । तुलनात्मक रूपमा आर्थिक वर्ष २०७९/८० को अन्त्यमा ऋण र कुल ग्राह्यस्थ उत्पादन अनुपात अलिकति बढेर ४२ दशमलव ७३ प्रतिशत रहेको छ, जसमा बाह्य ऋण २१ दशमलव ७५ प्रतिशत र आन्तरिक ऋण २० दशमलव ९८ प्रतिशत रहेको छ ।
वैदेशिक ऋणको स्रोत
सरकारको बक्यौता विदेशी ऋणको सबैभन्दा ठुलो भाग इन्टरनेशनल डेभलपमेन्ट एसोसिएसन (आईडीए) को रहेको छ । जसमा ४८ दशमलव ९३ प्रतिशत आईडीएको रहेको छ । दोस्रोमा कुल ऋणको ३२ दशमलव ५४ प्रतिशत भाग एसियाली विकास बैङ्क (एडीबी)को रहेको छ । यी दुई बहुपक्षीय एजेन्सीहरूले मात्रै बाह्य ऋणको ८९ दशमलव ७० प्रतिशत भाग ओगटेका छन् ।यस्तै ऋणको बाँकी १० दशमलव ९३ प्रतिशत भाग द्विपक्षीय एजेन्सीहरूको रहेको छ।
ऋणको प्रभाव र भविष्य
बढ्दो ऋणको स्तरले सरकारको वित्तीय व्यवस्थापन र आर्थिक वृद्धिलाई सन्तुलनमा राख्ने विषयको चुनौतीहरूलाई देखाउँदछ। आन्तरिक र बाह्य दुवै ऋणको निर्भरताले ऋणको बोझलाई प्रभावकारी रूपमा व्यवस्थापन गर्न सरकारद्वारा नयाँ रणनीतिक वित्तीय योजनाको आवश्यकतालाई सङ्केत गर्छ।
चालू आर्थिक वर्षको आफ्नो महत्त्वाकाङ्क्षी ऋण लक्ष्य पूरा गर्ने सक्ने-नसक्ने सरकारको क्षमता नै देशको आर्थिक सुधार निर्धारण गर्न महत्त्वपूर्ण हुन्छ। ऋणको दिगो स्तरको सुनिश्चितता र लिएको ऋणको प्रभावकारी उपयोगिता नै देशको आर्थिक स्थायित्व कायम राख्न र आर्थिक वृद्धिलाई बढवा दिन महत्त्वपूर्ण हुनेछ।
श्रोत: आइएनएस-स्वतन्त्र समाचार
स्वतन्त्र समाचार सेवा / INS का अन्य पोस्टहरु:
- अमेरिकी सपना: मानव तस्करको चङ्गुलदेखि ह्वाइट हाउससम्म
- इजरायल र लेबनानबीच युद्धविरामको सहमति
- कालीगण्डकीमा बन्द भयो जलयात्रा
- विश्वमा हरेक १० मिनेटमा एक महिलाको मृत्यु हुन्छ : संयुक्त राष्ट्रसङ्घ
- सगरमाथा क्षेत्र छोड्ने विदेशी पर्यटकको सङ्ख्या बढे
- ‘टार’ शब्द परेपछि…
- युद्धका कारण लेबनानबाट चार लाख सिरियाली शरणार्थी स्वदेश फर्किए
- कोप–२९ जलवायु वित्त बढाउन सहमति, कार्बन उत्सर्जन कटौतीको भाका सारियो
- भारतबाट आउने तरकारीकै कारण नेपाली किसान पीडित
- चिकित्सकले मृत घोषणा गरेका एक भारतीय चिताबाट ब्यूँझिएपछि…
