स्वतन्त्र समाचार सेवा / INS अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन र चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङले बुधवार क्यालिफोर्नियाको सान फ्रान्सिस्कोमा एसिया प्यासिफिक इकोनोमिक कोअपरेसन (एपेक) शिखर सम्मेलनका क्रममा दुई देशबिचको तनावपूर्ण सम्बन्धलाई सहज बनाउने उद्देश्यमा प्रगति भएको बताउनु भएको छ।
करिब दुई घण्टासम्म चलेको उक्त भेटवार्ता जनवरीमा बाइडेनले पदभार ग्रहण गरेपछि दुई नेताबिच पहिलो आमेन-सामने भेट भएको थियो। दुई राष्ट्रपतिले रुस-युक्रेन युद्ध, इजरायल-हमास युद्ध, कोभिड–१९ महामारी, जलवायु परिवर्तन, व्यापार र मानवअधिकारलगायत विभिन्न विश्वव्यापी मुद्दाहरूमा छलफल गरेको ह्वाइट हाउसले जनाएको छ।
बाइडेनले सीसँगको भेट “स्पष्ट, खुला र फलदायी” भएको र दुई देशबिचको मतभेद र प्रतिस्पर्धालाई व्यवस्थापन गर्दै आपसी हितका क्षेत्रमा सहयोग गर्न सहमत भएको बताउनु भएको छ। उहाँले दक्षिण चीन सागर, ताइवान, हङकङ, सिनजियाङ र तिब्बतमा चीनको गतिविधिबारे चिन्ता व्यक्त गर्दै अन्तर्राष्ट्रिय नियम र मापदण्डको सम्मान गर्न सीलाई आग्रह गरेको पनि बताउनु भएको छ।
सीले बाइडेनसँगको भेट “स्पष्ट, रचनात्मक र लाभदायक” भएको र उनीहरूले द्विपक्षीय सम्बन्ध र प्रमुख अन्तर्राष्ट्रिय र क्षेत्रीय मुद्दाहरूमा विचार आदानप्रदान गरेको बताए। उनले दुई देशले एक अर्काको प्रमुख चासो र प्रमुख चासोको सम्मान गर्दै टकराब र द्वन्द्वबाट जोगिन सक्ने आशा पनि व्यक्त गर्नुभयो।
यद्यपि, यो बैठकले दुई देशहरू बिचको गहिरो विभाजन र अविश्वासलाई पनि उजागर गर्यो। बैठक पछि बाइडेनले सीलाई फेरि “तानासाह” भनेर विवाद निम्त्याउनुभयो। बाइडेनले यसअघि जुन महिनामा ब्रसेल्समा नेटो शिखर सम्मेलनमा पत्रकार सम्मेलनमा सीलाई वर्णन गर्न यही शब्द प्रयोग गर्नुभएको थियो।
यस टिप्पणीको बारेमा पत्रकारहरूले सोध्दा, बाइडेनले आफू उत्तेजक हुन नखोजेको तर आफूले तथ्य बताएको बताउनु भयो। उहाँले सीसँग चिनियाँ जनताबाट प्रजातान्त्रिक जनादेश प्राप्त छैन र देशको सम्पूर्ण शक्ति सी निहित छ भन्नुभयो।
ताइवान विवाद, दक्षिण चीन सागरमा सैन्य गतिविधि, इजरायल-हमास युद्ध, युक्रेन युद्ध र चीनको हस्तक्षेप जस्ता धेरै मुद्दाहरूमा अमेरिका र चीनबिच बढ्दो तनावको बिचमा बाइडेन र सीबीचको भेटवार्ता भएको हो। दुई देशले एक अर्कामाथि प्रतिबन्ध लगाएका छन् र कूटनीतिक र प्राविधिक प्रतिस्पर्धामा संलग्न छन्।
भेटघाटलाई सम्बन्धलाई सुमधुर बनाउने र द्वन्द्व थप बढ्न नदिने प्रयासका रूपमा हेरिएको छ। दुवै नेता नियमित सञ्चार र संवाद कायम राख्न र महामारी र जलवायु परिवर्तन जस्ता विश्वव्यापी चुनौतीहरूमा मिलेर काम गर्न सहमत हुनु भएको छ। उहाँहरूले व्यापारमा कार्यदल स्थापना गर्न र ट्रम्प प्रशासनले निलम्बित गरेको अमेरिका–चीन रणनीतिक तथा आर्थिक वार्ता पुनः सुरु गर्न पनि सहमति जनाउनु भएको छ।
बैठकलाई केही विज्ञ तथा विश्लेषकहरूले स्वागत गर्दै दुई देशबिचको गलतफेहमी र भ्रमको जोखिम न्यूनीकरणका लागि सकारात्मक कदम भएको बताएका छन्। तर, कतिपयले बैठकले दुई देशबिचको मौलिक मतभेद र विवाद समाधान नभएको र सम्बन्ध प्रतिस्पर्धात्मक र प्रतिद्वन्द्वी रहने पनि बताएका छन्।
भेटपछि सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गर्दै बाइडेनले आफू र सीले “सही दिशामा ठोस कदम चालेको” र अमेरिका-चीन सम्बन्धमा आफ्नो अडान दोहोर्याएको बताउनुभयो।
“आज, राष्ट्रपति सी र मैले सही दिशामा ठोस कदमहरू चालेका छौँ, र मैले उठाएको विषय सबैलाई अवगत छ: संयुक्त राज्यले जनवादी गणतन्त्र चीनसँग कडा र जिम्मेवारीपूर्वक प्रतिस्पर्धा गर्नेछ। हामी हाम्रो राष्ट्रिय सुरक्षा हितको रक्षा गर्नेछौँ। हामी हाम्रो मूल्य मान्यताको लागि खडा हुनेछौँ। र हामी जहाँ सम्भव छ र हाम्रो हितमा मिलेर काम गर्नेछौँ। संसारले हामीबाट यही अपेक्षा गरेको छ, ”बाइडेनले भन्नुभयो।
सैन्य सम्बन्ध पुनः स्थापित
अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन र उहाँका चिनियाँ समकक्षी सी जिनपिङ एक वर्षमा उहाँहरूको पहिलो शिखर सम्मेलनमा सैन्य सञ्चार पुनः स्थापना गर्न सहमत हुनुभएको छ।
विश्वको सबैभन्दा ठुलो अर्थतन्त्र भएका यी दुई मुलुकबिचको बढ्दो तनावलाई द्वन्द्वमा परिणत हुनबाट रोक्ने उद्देश्यले चार घण्टाको वार्ताका क्रममा उहाँहरूले हात मिलाउनुभयो र ऐतिहासिक क्यालिफोर्निया स्टेटको एक बगैँचामा टहलिनुभयो।
चीनले अमेरिकामा घातक महामारीका लागि जिम्मेबार औषधि फेन्टेनाइलको उत्पादनमाथि रोक लगाउने बारेमा पनि उहाँहरू सहमत हुनुभएको छ।
चीन र ताइवानको ‘पुनः एकीकरण’ रोक्न नसकिने भन्दै चिनियाँ राष्ट्रपति सीले आफ्ना अमेरिकी समकक्षीसमक्ष ताइवानलाई हतियार आपूर्ति रोक्न आग्रह गरेसँगै दुवै नेताले ताइवानको विषयमा आफूलाई टाढा राख्नुभयो।
सन् २०२२ नोभेम्बरमा बालीमा वार्तामा सहभागी भएयता यी दुई नेताबिच भेट भएको थिएन। यसै वर्षको फेब्रुअरीमा अमेरिकाले कथित चिनियाँ जासुसी बेलुनलाई गोली हानेपछि दुई मुलुकबिचको सम्बन्ध चिसिएको थियो।
यद्यपि सन् २०११ देखि नै सीलाई चिनेको उल्लेख गर्दै बाइडेनले क्यालिफोर्नियाको फिलोली स्टेटमा पत्रकार सम्मेलनमा भन्नुभयो, “हामीले अहिलेसम्मको सबैभन्दा रचनात्मक र फलदायी वार्ता गरेका छौँ।” द्वन्द्व वा आकस्मिक द्वन्द्वमा नफसियोस् भनेर अमेरिकाले दृढ रूपमा प्रस्तुत हुँदै गएको चीनसँग ‘जोडदार’ तर ‘जिम्मेवारीपूर्वक’ प्रतिस्पर्धा गर्ने उहाँले बताउनुभयो।
“हामी कुनै पनि फोन उठाउन सक्छौँ, सिधै फोन गर्न सक्छौँ र हाम्रो कुरा तुरुन्तै सुनिनेछ भन्नेबारेमा उहाँ र म सहमत भएका छौँ”, राष्ट्रपति बाइडेनले भन्नुभयो।
उहाँका अनुसार सम्भावित द्वन्द्वबाट बच्न उच्चस्तरीय अमेरिका–चीन सैन्य सञ्चार पुनः स्थापना गर्न ‘आलोचनात्मक रूपमा महत्त्वपूर्ण’ थियो। तत्कालीन अमेरिकी सभामुख न्यान्सी पेलोसीले ताइवानको भ्रमण गरेपछि चीनले सन् २०२२ जुनमा अमेरिकासँगको सैन्य सञ्चार तोडेको थियो।
दुवै पक्ष कृत्रिम बौद्धिकता (आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स) का साथै आगामी महिना दुबईमा हुने कोप२८ शिखर सम्मेलनअघि जलवायु परिवर्तनसम्बन्धी सहयोगलाई अझ गहिरो बनाउन सहमत भएका छन्।
अमेरिकाको ‘साझेदार र मित्र’ बन्न चीन तयार छ– सी
चीनका राष्ट्रपति सी जिनपिङले बुधवार चीन अमेरिकाको साझेदार र मित्र बन्न तयार रहेको बताउनुभएको छ। चीनको सुस्त अर्थतन्त्रप्रति चिन्ता बढिरहेको बेला उहाँले अमेरिकी व्यापारिक नेताहरूसमक्ष उक्त कुरा बताउनुभएको हो।
“यदि एउटा मुलुकले अर्को मुलुकलाई प्रमुख प्रतिस्पर्धी र सबैभन्दा परिणाममुखी भूराजनीतिक चुनौतीको रूपमा हेर्छ भने यसले गलत नीति निर्माण, भ्रमपूर्ण कार्य र अवाञ्छित परिणाम मात्र निम्त्याउने छ”, एसिया–प्रशान्त आर्थिक सहयोग (एपिइसी) शिखर सम्मेलनका क्रममा एक रात्रि भोजमा उहाँले भन्नुभयो।
राष्ट्रपति सीको उक्त टिप्पणी अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनसँग उहाँको बहु प्रतीक्षित वार्ताको केही घण्टापछि आएको हो। करिब एक वर्षपछि पहिलो पटक भएको भेटमा उहाँहरूले दुई मुलुकबिचको तनावलाई कम गर्ने वाचा गर्नुभएको छ।
उच्चस्तरीय सैन्य हटलाइनलाई पुनः सक्रियताका साथ सुरु गरी दुवै पक्षले लक्जरी फिलोली स्टेटमा वार्तापछि धेरै सम्झौताको घोषणा गरेका छन्।
“हामीले धेरैभन्दा धेरै पुल बनाउनु पर्छ र जनता–जनताबिच कुराकानी गर्नका लागि अधिक सडक बनाउनुपर्छ”, करिब चार सय व्यापारिक नेता, सरकारी अधिकारी र शिक्षाविद्हरूको उपस्थितिमा चिनियाँ राष्ट्रपति सीले भन्नुभयो, “हामीले विभिन्न अवरोध सिर्जना गर्नु हुँदैन वा भयावहको प्रभाव सिर्जना गर्नु हुँदैन।”
सो अवसरमा उपस्थित हुने अतिथिहरूमा एप्पलका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत टिम कुक, ब्ल्याकरकका लरेन्स फिङ्क र पिफाइजरका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत अल्बर्ट बुर्का हुनुहुन्थ्यो।
चीनको कडा व्यापारिक निगरानी र द्विपक्षीय तनावको चिन्तालाई ध्यानमा राख्दै अमेरिका–चीन व्यापार परिषद् र अमेरिका–चीन सम्बन्धको राष्ट्रिय समितिले आयोजना गरेको कार्यक्रममा सीको टिप्पणीलाई ध्यानपूर्वक हेरिएको थियो। अमेरिकी कम्पनीहरूले तीव्र रूपमा चीनमा लगानी गर्नबाट पन्छिरहन खोजेसँगै सेप्टेम्बरमा चीनमा विदेशी व्यापारको विश्वास वर्षौँको सबैभन्दा तल्लो स्तरमा पुगेको अमेरिकी र युरोपेली उद्यम लबीहरूले बताएको छन्।
तस्बिर सौजन्यः सिन्ह्वा
श्रोत: आइएनएस-स्वतन्त्र समाचार
स्वतन्त्र समाचार सेवा / INS का अन्य पोस्टहरु:
- नाइजेरियामा इन्धन ट्याङ्कर विस्फोट, कम्तीमा ५२ जनाको मृत्यु
- ‘हेर्दा राम्रो मार्फा गाउँ…’
- रुसी आक्रमणमा परी पोल्टावामा मृत्यु हुनेको सङ्ख्या ५८ पुग्यो
- चालीस वर्षदेखि सारङ्गी रेट्दै लालबहादुर
- सहज बन्यो चीनको कैलाश मानसरोवरको यात्राका लागि महाकाली करिडोर
- किन बढिरहेछ हिमाली क्षेत्रमा विपद्को वितण्डा ?
- अग्रज पत्रकार नरेन्द्र उपाध्याय, अल बिदा !
- युद्धपछि गाजामा कुपोषण: मृत्यु हुनेको सङ्ख्या ३७ पुग्यो
- पाहुनाको कुरिरहेको मुस्ताङको स्याङगाउँ
- देशभर मनसुनी वायुको प्रभाव यथावत
