वातावरण/जलवायु

‘हात्तीले मर्छकाई लैग्यो लालझारीका केला…’ सुदूरपश्चिममा पछिल्लो पुस्ताले अझै स्मरण गर्ने देउडा गीत हो यो।

भारतीय संरक्षित क्षेत्रबाट नेपालको उत्तर चुरे फेदको ब्रह्मदेव हुँदै महाकाली नदि तर्ने हात्तीका लस्कर र तिनले गर्ने गतिविधिलाई छ यो गीतमा। कलाकार नवीन धामी भन्नुहुन्छ, ‘हात्तीले निरन्तर गर्ने ओहरदोहर र उसले आफ्नो बाटोमा गर्ने गतिविधिलाई गीतमार्फत उजागर गर्न खोजिएको हो। यो गीत नयाँ पुस्ताका निम्ति इतिहास हो हात्तीको मार्गबारे।’

अब त न हात्तीको त्यो लस्कर बाँकी छ न हात्ती हिड्ने कोरिडोर। उसको कोरिडोरभरि मान्छे नै मान्छे भए, त्यसैले त हात्ती बेलाबेलामा वितण्डा मच्चाउँछन् आफ्नो बाटो खोसिएकामा।

नेपालको सीमान्त पश्चिमी जिल्ला कञ्चनपुरको महाकालीपारिका दोधाराचाँदनीदेखि पूर्व दक्षिण …

वेलायतको राष्ट्रिय भौतिक प्रयोगशालाका वैज्ञानिकहरूले जुन २९ र अर्को छोटो दिन जुलाई २६ मा रेकर्ड गरेका छन्। यी दुवै दिनमा, पृथ्वीले आफ्नो सामान्य २४ घण्टाको परिक्रमा २४ घण्टाभन्दा कममा पूरा गर्यो। वैज्ञानिकहरूले समय मापन गर्न परमाणु घडीहरू प्रयोग गर्न थालेयता अर्थात सन् १९६० पछि सबैभन्दा छोटो दिन यसपालीको जुन महिनाको २९ तारिख भएको जनाइएको छ। २९ तारिख सामान्य भन्दा १.५९ मिलिसेकेन्ड छोटो दिन थियो । यसैगरी यो जुलाईको २६ तारिख सामान्यभन्दा १.५० मिलिसेकेन्ड कम थियो, जुन नयाँ रेकर्ड मानिएको छ।

वैज्ञानिकहरूका अनुसार पृथ्वीको परिक्रमा सामान्यभन्दा छिटो भएकोले छोटो दिनहरू हुने गर्छ। तर पृथ्वी किन छिटो घुमिरहेको छ? बैज्ञानिकहरु यसको बारेमा …

बाह्य पर्यटकको रोजाईमा हिमाली जिल्ला मनाङ पर्ने गरेको छ। बाह्य पर्यटक विशेषगरी नेपाल भ्रमण तालिका सहित आउने पर्यटक मनाङ पुग्ने गर्दछन्। सबैभन्दा उचाइमा रहेको तिलिचो ताल र थोराङ्ला पास हुँदै हिमाली क्षेत्रको अवलोकन र मनोरम दृष्यको अनुभव सँगाल्ने लक्ष्यका साथ यहाँ आउने गर्दछन्।

करिब दुई वर्ष भने कोभिड १९ को महामारीका कारणले पर्यटक आगमन ठप्प भयो। गत आर्थिक वर्षमा भने कोभिड १९ को सङ्क्रमण न्यूनीकरण हुँदै गएपछि हिमाली जिल्ला मनाङ भित्रिन बाह्य पर्यटक बढेका हुन। कोभिड न्यूनीकरण भएपछि आर्थिक वर्ष २०७७/७८ भन्दा आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा मनाङ आउने बाह्य पर्यटक वृद्धि भएको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ।

नेपालमा भित्रिने कूल दुई लाख …

बुधबार पोखरा–१३ कमलपोखरीकी सरिमा घर्तीलाई कोठामै भिजेका लत्ताकपडा, सरसामान सुकाउने हतार थियो। आईतबारदेखि अबिरल परेको वर्षा बुधबार दिउँसो केही कम भएसँगै घाम लागेको थियो। घाम लागेपछि केही राहत महसुस गर्दै घर्ती र उनका छोरा बुहारी कोठाका सामान बाहिर ल्याएर सुकाउँदै हुनुहुन्थ्यो। भारी वर्षाका कारण पोखराको कमलपोखरी क्षेत्र सोमबार डुबानमा परेको थियो।
सो क्षेत्रमा रहेको झन्डै एक सय घरका प्राय: भुइँतला जलमग्न भएका थिए। सरिमाकी बुहारी एलिजा कपडा सुकाउन व्यस्त हुँदा छोरा राजकुमार घर्ती आफ्नो दुई महिनाको बच्चा समाइरहनु भएको थियो। राजकुमारले भने– ‘पानी बढ्दै गएपछि डर लाग्न थाल्यो। सानो बच्चा पनि भएकाले आत्तिएका थियौं। कोठाका सामानमाथि मिलाएर राख्यौं। अनि परिवार …

चितवन हुँदै पूर्व–पश्चिम यात्रा गर्ने मूल सडक हो– नारायणगढ मुग्लिन सडक खण्ड। यो सडक हुँदै देशका पूर्वदेखि पश्चिमसम्म १६ हजार भन्दा बढी लामो तथा छोटो दूरीमा चल्ने सवारी साधनबाट मानिसहरू संघीय राजधानी काठमाडौं आउजाउ गर्छन् तर हरेक वर्ष वर्षात् सुरू भएपछि यो सडक खण्डमा हिँड्न जो कोहीले यात्रा गर्नुअघि नै ‘बन्द बाटो’ को सास्ती बेहोर्न तयार भएर हिँड्नुपर्छ।
१५ गते आइतबारबाट देशभर परेको झरी मंगलबारसम्म रह्यो। यो तीन दिनको झरीमा काठमाडौं जाने बाटोको भरतपुर २९ मा पर्ने केराघारीमा लेदोसहितको माटो निरन्तर झरिरह्यो।
यो झरीमा चितवन हुँदै गुड्ने सवारी साधन रोकिने मूल थलो नै केराघारीको पहिरो बन्यो। त्यस पहिरोमा रोकिएको सवारीको …

सन्तोषले दिदी सुनितालाई विहानै उठेर ताल छेउमा चिया बेच्न जाने बताएका थिए। दिदि सुनिता, छोरी सिम्रन र भाइ सन्तोष पोखरा–६ डिहिकोपाटनस्थित टिनले छाएको सानो कोठामा तीन वर्षदेखि डेरा गरि बस्दै आएका थिए। कहिले ज्याला मजदुरी, कहिले लेकसाइडमा पानीको बोतल बेच्ने गर्थे सन्तोष। यता सुनिता भने नजिकको पार्लरमा काम गरिरहेकी थिइन्। दिदी भाइ मिलेर कमाएको पैसाले घरको खर्च चलिरहेको थियो। अघिल्लो दिन मात्र चिया बेच्छु भनेको भाइ सन्तोष भोलिपल्ट बिहान उठ्न सकेन। दिदी सुनिता सुनारलाई अहिले पनि राती के भयो भन्ने त्यति धेरै स्मरण छैन।

आइतबार साँझदेखि नै पोखरामा अविरल भारी वर्षा भइरहेको छ। भारी वर्षाका कारण नै आएको पहिरोले सोमबार …