विचार

चालिस वर्षदेखि कार्यरत वरिष्ठ मानसिकरोग विशेषज्ञ डा विश्वबन्धु शर्माको अनुभवमा मानसिक रूपमा स्वस्थ रहन हाम्रो भोजनले ठूलो भूमिका खेल्छ । डा. शर्माका विचार “सामान्य शारीरिक स्वास्थ्यको अवस्था मानसिक स्वास्थ्यको पूर्वाधार भएकाले जस्तो खानपिनले शारीरिक स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पार्छ, त्यो मानसिक स्वास्थ्यको लागि पनि उपयुक्त हुन्छ भन्ने कुरा सामान्य स्थापित मान्यता हो । केही खाद्य वस्तुको विशेष भूमिका रहन्छ ।”

सुक्ष्म पोषण तत्वसहित रेशादार पदार्थ प्रचुर मात्रामा भएको खाना विशेषरूपले मानसिक स्वास्थ्य सबल पार्न मद्दत गर्छ । जति सक्यो कम प्रशोधन गरिएको, शरिरमा एकैचोटी चिनीको मात्रा नबढाउने, ताजा खाद्य पदार्थले मस्तिष्क सक्रिय र प्रभावकारी बनाउन भूमिका खेल्छन् । अर्थात विभिन्न थरिका …

माथि माथि हिमाली भेगमा, हिउँ पर्‍यो फुरुरु, हिउँ पर्‍यो फुरुरु,
प्रदेशी माया सम्झेर, मन रुन्छ धुरुरु, मन रुन्छ धुरुरु,
हा..हा..हा..मन रुन्छ धुरुरु…।
बबिना राई किरातीको स्वरमा सजिएको यो गीत अधिकांश नेपालीहरुको जनजिब्रोमा झुन्डिएको छ । हिउँ पर्नेबित्तिकै ‘टिकटक भिडियो’ बनाउनेहरु यही गीतलाई रोज्छन् ।

हिमाली भेगैमा हिउँ पर्‍यो फुरुरु…राजु लामाको स्वर रहेको अर्को गीतको टुक्का पनि उस्तै कर्णप्रिय छ । यी गीतले हिउँ, हिउँद र नेपालको हिमाली क्षेत्रको महिमा सञ्चार गर्न सघाउँछन् । हुन पनि हिउँदको आगमनसँगै उच्च हिमाली भेग, त्यहाँका पहाड, डाँडाकाँडा बाटो र बोटबिरुवा हिउँका सेतो आवरणले ढाकिएका हुन्थे ।

यस वर्ष पुस सकियो । माघ पनि सकिनै …

महात्मा गान्धी जीवनका अन्तिम दिन साह्रै निराश हुन पुगेका थिए । दैनिक बिहान र साँझ प्राथना गर्थे । प्राथनापछिको व्याख्यानमा आफ्नो मृत्युको पुकारा गरिरहन्थे । कारण, देशमा स्वतन्त्रतापछिको बर्बरताको साक्षी बन्नु पर्दा उनी दुःखी थिए । हिन्दू र मुस्लिम समुदायबीच द्वन्द्व चलिरहेको थियो । भारत अशान्त थियो । राजनीतिमा आफैंले विश्वास गरेका व्यक्ति शासक थिए तर उनको विचारको सुनुवाइ भइरहेको थिएन ।

गान्धीको जीवनमा २४ वर्षसँगै व्यतीत गरेका स्व नारायणभाइ देसाईका अनुसार गान्धीको जीवनको अन्तिम आमरण अनशन १३ जनवरी १९४८ मा बिहान ११ः५५ बजे बिडला हाउस दिल्लीमा भएको थियो । त्यसो त जातीय दङ्गा र विभाजनले अक्रान्त तत्कालीन भारतमा समाधानका …

अफगानिस्तानका कार्यवाहक प्रधानमन्त्री मोहम्मद हसन अखुंद र परराष्ट्र मन्त्री अमिर खान मुक्ताकीले चीनका नवनियुक्त राजदूत झाओ शेङलाई काबुल स्थित राष्ट्रपति भवनमा धूमधाम साथ स्वागत गरे ।

फलस्वरूप अफगानिस्तान स्थित चिनियाँ दूतावासले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई तालिबानसँग वार्तामा आउन आग्रह गर्‍यो । जसले गर्दा  तालिबानलाई मध्यम नीति अपनाउँदै समावेशी सरकार स्थापना गर्न प्रोत्साहित गर्यो । दूतावासको विज्ञप्तिमा पश्चिमा र केही अफगानिस्तान विरोधी देशहरूको आलोचना गर्नुका सार्थै अफगानिस्तानको अवस्थाबाट पाठ सिक्न, आतङ्कवादमा दोहोरो मापदण्ड त्याग्न, प्रतिबन्ध हटाउनुका साथै सम्पत्ति समेत फिर्ता गर्न आग्रह गरिएको छ । तालिबानले यस अवसरलाई अन्य राष्ट्रहरूसँग प्रोत्साहित गर्ने अवसरको लियो ।

तालिबानसँग बेइजिङको नयाँ घनिष्ठताले चीनको दोहोरो मापदण्डको कुरा …

भीममा दौपदकिो दुःख देख्न सक्ने धैर्यता नै थिएन र द्रौपदीमा पनि भीमप्रतिको चाहना आन्तरिक रूपमा बढेको द्रौपदीले महसुस गरेकी थिइन् ……

द्यूतक्रीडामा हारेमा पाण्डवहरूले के के भोग्नुपर्छ भनेर केही कडा सर्तहरू राखिएका थिए। त्यसो त यदि दुर्योधनादिले हारेमा राज्य सबै पाण्डवहरूको हुने पनि सर्त थियो। तर कौरवहरूलाई के थाहा थियो भने शकुनिको दाउमा हार्ने कुनै सम्भावना नै थिएन। एकपटक हारेर, विभिन्न सर्तहरूमा दुर्योधनादिकासर्त बमोजिमका दण्डका वर्षहरू बित्नै आँटेका बेलामा पक्कै नै मानसिक उतार चढाव आएकै थियो। बाहिरका मानिसहरूले, कतिपय भारतवर्षका अधीनका राज्यहरूले पनि पाण्डव र कौरवका कथा बिर्सन थालेका थिए। राज्य त चलिरहेकै थियो। कोही राजा नहुँदा पनि चलेको भारतवर्षमा …

धरान–१५ की मनिता घिमिरे सात वर्षदेखि तीतेपाती, नीम, घिउकुमारी, बकाइनोजस्ता वनस्पतिबाट साबुन बनाउने घरेलु उद्योग सञ्चालन गर्दै आउनुभएको छ । उहाँले उत्पादन गर्नुभएको साबुन मेला, महोत्सव, प्रदर्शनीलगायत अन्यत्र बिक्री हुने गर्दछ । नेपालमा मात्र नभएर विदेशका धेरै ठाउँहरुबाट ‘अनलाइन’बाट माग गर्ने ग्राहक धेरै भएको उहाँ बताउनुहुन्छ ।

केही वर्षअघि काठमाडौँको ठमेलमा एकजना विदेशीबाट साबुन बनाउने तालिम लिएर त्यहाँबाट सिकेको सीपको उपयोग गर्दै उहाँले उद्योग सञ्चालन गर्नुभएको हो । उहाँले सात वर्षदेखि धरान–१५ स्थित आफ्नै घरमा साबुन उद्योग सञ्चालन गरिरहनुभएको छ । रु २५–३० हजारको लगानीमा सुरु गर्नुभएको व्यापार अहिले राम्रो आम्दानीको स्रोत बनेको छ । नेपालमै सिकेको सीपलाई उपयोग गर्न …