Home » साहित्य/कला/संस्कृति » Page 15
Category:

साहित्य/कला/संस्कृति

आज भाद्र महिना, कृष्णपक्षको अष्टमी तिथी। हिन्दू धर्मअनुसार भगवान् श्रीकृष्णको जन्मदिन। प्रत्येक वर्ष यसै तिथिमा मनाइने कृष्ण जन्माष्टमी आज देशभर कृष्णको पूजाआराधना गरी धुमधामका साथ मनाइँदैछ।

अन्याय, अत्याचार र दानवीय प्रवृत्तिबाट मानव जातिलाई सुरक्षित बनाउने उद्देश्यले भगवान् विष्णु मानिसको अवतारका रुपमा श्रीकृष्ण भई धरतीमा जन्म लिएको स्मृतिस्वरूप आजको पर्व मनाउने गरिएको हो।

मथुराका राजा कंशको अत्याचारबाट मानव जातिलाई मुक्ति दिन पिता वासुदेव र माता देवकीको आठौँ गर्भबाट भगवान् विष्णुको आठौँ अंश अवतारका रुपमा आज मध्यरातमा श्रीकृष्णको जन्म भएको धार्मिक विश्वास छ।

यस दिन भक्तजनले भगवान श्रीकृष्णको बाल्यकालमा भएका रमाइला कथाहरू सम्झिने गर्दछन्। कृष्णका मूर्ति सजाउने, पूजा गर्ने र मनोरञ्जनका कथाहरू …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

प्रसिद्ध धार्मिकस्थल पाथीभरा मन्दिरमा एक वर्षमा तीन करोड रुपैयाँभन्दा बढी भेटी संकलन भएको छ।

आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा तीन करोड १९ लाख १६ हजार आठ सय रुपैयाँ भेटी संकलन भएको हो। नोट  पैसा दुई करोड ८५ लाख ६२ हजार चार सय ९८ रुपैयाँ, सिक्का सटहीबाट आठ लाख १५ हजार छ सय रुपैयाँ, दाताले बैंकमा जम्मा गरिदिएको १४ लाख ५४ हजार चार सय तीन रुपैयाँ र भेटीवापतको भारु १० लाख ८४ हजार तीन सय रुपैयाँ संकलन भएको  पाथीभरा क्षेत्र विकास समितिले जनाएको छ।

समितिका कायकारी निर्देशक मनमणि काफ्लेका अनुसार अघिल्लो आवमा भने दुई करोड १४ लाख रुपैयाँ भेटी संकलन भएको थियो। …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

आज पश्चिम तराईमा तिनछठी पर्व मनाइँदैछ । व्रतालु महिलाहरूले घाँसे कुशको पातमा गाँठो पारी पूजापाठ गर्दै छोराको दीर्घायु र स्वास्थ्यलाभको कामनासहित यो पर्व मनाइरहेका छन् । यो पर्वलाइ ‘हरछठ’ वा ‘ललहीछठ’ पनि भन्ने गरिन्छ । प्रत्येक वर्ष भाद्र कृष्णपक्ष ‘षष्ठी’ तिथिका दिन यो पर्व मनाइन्छ । यस दिन गाउँटोलका व्रतालुहरू एकै ठाउँमा भेला भई घाँसे कुशमा गाँठो पारी पूजाआराधना गर्ने गर्छन् ।

हिन्दू परम्पराअनुसार पलास र महुवाको पातसहित कहिल्यै नजोतेको खेतमा उब्जेको तिन्नी चामल, महुवा र दही राखी पूजापाठ गरिन्छ । यो व्रत आमाले छोराको सुस्वास्थ्य र दीर्घायुको कामना गर्दै बस्ने गर्छन् । व्रतालु महिलाहरू दिनभरि निर्जल व्रत बसी तीनछठी …

पश्चिम तराईमा तिनछठी पर्व मनाइँदै
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

मानव अधिकार तथा शान्ति समाजले स्रष्टा सम्मान अभियानअन्तर्गत स्थापित पुरस्कारहरुद्वारा १५ जना स्रष्टालाई सम्मानित गर्ने निर्णय गरेको छ। यस क्रममा वर्ष २०८० को महाप्रसाद रिजाल लोकतन्त्र स्रष्टा सम्मान स्रष्टा राजेश्वर नेपाली (धनुषा) लाई प्रदान गर्ने निर्णय गरिएको छ। प्रेस स्वतन्त्रता सेनानी, लोकतन्त्र र स्वतन्त्रताका पक्षमा विशिष्ट योगदान गर्नुभएका राजेश्वर नेपालीको २०८० भदौ ११ गते निधन भएको छ। सोभन्दा अगावै शान्ति समाजले उहाँलाई २०८० को स्रष्टा सम्मानबाट पुरस्कृत गर्ने प्रक्रिया अघि बढाइसकेको समाजले जनाएको छ।

यसैगरी चन्द्रकला खनाल अहिंसा स्रष्टा सम्मान प्रा।डा।राजेन्द्र विमल (जनकपुर), राधादेवी दाहाल सद्भाव स्रष्टा सम्मान डा.रामप्रसाद ज्ञवाली (गुल्मी), कृष्णकुमारी दाहाल शान्ति स्रष्टा सम्मान सुलोचना मानन्धर (काठमाडौं), ज्ञानप्रसाद …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

प्राचीन भारतीय सहर द्वारकालाई हिन्दू संस्कृतिमा कृष्णको महान र सुन्दर सहर भनेर चिनिन्छ। हिन्दू ग्रन्थहरूमा भनिएको छ कि जब कृष्णले आध्यात्मिक संसारमा सम्मिलित हुन पृथ्वी छोडे, तब कलियुग सुरु भयो र द्वारका र त्यहाँका बासिन्दाहरू समुद्रमा डुबेका थिए। समुद्रमा डुबेको भन्ने कथाहरूले भारतमा २००४ मा आएको सुनामीको पनि सम्झना दिलाउँछन्।

आधुनिक द्वारका आज हिन्दू धर्मको सात पवित्र सहरहरूमध्ये एक हो। प्रत्येक वर्ष कृष्णको पूजा गर्ने तीर्थयात्रीहरूले द्वारका भ्रमण गर्छन्। यसको डुबेको भागको खोजी १९३० को दशकमा सुरु भयो। र पहिलो पुरातात्विक उत्खनन सन् १९६३ मा भएको थियो। पानीमुनि पुरातत्वविद्को नेतृत्वमा अर्को उत्खननमा धेरै पुरातन कलाकृतिहरू साथै पुरातन द्वारकाका डुबेका …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

गीता एक—प्रतिध्वनि अनेक—३

महाभारतमा युद्धको कथा र चर्चामात्र रहेकाले महाभारत भनेपछि युद्ध,  झगडा,  विवाद र मारकाट भन्ने मात्र बुझिन थालेको हो। तर महाभारत भन्ने ग्रन्थमा नै श्रीमद्‌भगवतगीताको भाग पनि रहेको छ जसले युद्धभन्दा पनि दैनन्दिनी जीवनका लागि कर्मयोगका बारेमा बहसको थालनी गरेको छ।

गीतामा वेदको सारांश छ,  उपनिषद्को गुदी समेटिएको छ,  कर्मको आधार देखाइएको छ, भक्तिमार्गको डोरेटो पहिचान गरिएको छ र योगलाई नयाँ तरिकाले परिभाषित गर्दै योगसँग जीवनको तादात्म्यता स्पष्ट पारिएको छ। योग भनेको जोड हो र योगले जीवन तथा जगतसँग कसरी तादात्म्यता राख्न सक्छ भनेर योगलाई कर्म,  भक्तिसँग जोड्दै कर्म गर्ने तर फलको आशा नगर्ने योगाभ्यास गर्नका लागि प्रेरित …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

गीता एक-प्रतिध्वनि अनेक -२

गीतालाई किन रहस्यमय ग्रन्थ मानिएको हो ? यसको कारण के होला ? सायद कसैले पनि यही हो भनेर भन्न सक्ने अवस्था देखिएन। प्रत्येक अध्येताले, प्रत्येक वाचकले, प्रत्येक विश्लेषकले र प्रत्येक संश्लेषकले फरक फरक तरिकाले गीतालाई अर्थ्याउने गरेको पाइन्छ। स्वयं यसका रचयिता व्यासले पनि गीताको सुगीत गाई सकेपछि, अर्जुनलाई विश्वरुप देखाएर संसार आफूभित्रै समाहित भएको विराटता प्रदर्शन गरिसकेपछि, गीताका बारेमा भीष्मपर्वको ४३औँ अध्यायको सुरुमै ( ४२ अध्यायसम्ममा १८ अध्याय गीताको वाचन भएपछि) कथा वाचक ऋषि वैशम्पायनका मुखबाट महाराजा जन्मेजयलाई भनेको पाइन्छः

गीता सुगीता कर्तव्या किमन्यैः शास्त्रसंग्रहैः। या स्वयं पद्‌मनाभस्य मुखपद्‌मद् विनिःसृता।।

(अर्थ- जन्मेजय महाराज, अन्य धेरै शास्त्रहरूको …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

साउन महिना आउनेबित्तिकै श्रावणी गीत गुन्जिन थाल्थ्यो । महिलाहरू सुमधुर स्वर सुसेल्दै झुला (पिङ) मा रमाउने गर्थे । श्रीमान्हरू टाढा भएका नवविवाहित बेहुलीलाई संकेत गर्ने बिछोडका गीत सुन्नु आफैंमा लोककला ज्वलन्त उदाहरण बन्थ्यो ।

‘समय बित्दै जाँदा रुखहरू लोप हुँदै गए । त्यहाँ बहुमन्जिला भवन ठडिन थाले, घरमा आँगनको अस्तित्व नै हराउँदै गयो,’ डा.सतिस उपाध्यायले भन्नुभयो, ‘यस्तो अवस्थामा पिङ र श्रावणी गीतहरू पनि सम्झना बनेर हाम्रो परम्पराबाट लोप हुँदै छन् ।’

साउन महिनाको एकादशी तिथि कृष्ण जन्माष्टमीमा भगवान्लाई पिङमा झुलाउने चलन अहिले पनि कपिपय मन्दिरमा छ । पर्यावरणविद् डा. उपाध्याय मल्हार गाउँदै पिङ खेल्ने परम्परा, नागपञ्चमी, तिज र रक्षाबन्धनको सौन्दर्य …

साउनको ‘पिङ’ लोप हुने अवस्थामा
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

महाभारतका १८ पर्वमध्ये भीष्मपर्वमा संकलित महाभारत युद्धमा अर्जुनका सारथि बनेका भगवान् श्रीकृष्णले आफ्ना शिष्य महारथी अर्जुनको विषादको अन्त्य गरी फेरि युद्धमा फर्कन र कर्ममा फर्कनका लागि युद्धस्थलमा नै दिएको उपदेशलाई नै वेदव्यासले लिपिबद्ध गरेको भागलाई हामीले श्रीमद्भगवतगीता भनेका हौँ। त्यसैलाई हामीले सहज भाषामा गीता भनेका हौँ। गीताको अर्थ गीत हो। प्रशंसाको गीत हो। त्यसका कर्मको प्रशंसामा गीत गाइएको छ। जीवनमा कर्मयोगको प्रयोगका बारेमा उदाहरणस्वरूप बताइएको छ। जीवनको सूक्ष्मातिसूक्ष्म तरिकादेखि स्थूल स्वरूपको विराटस्वरूपको दर्शन गराइएको छ, प्रदर्शन गरिएको छ।

गीताको महत्व आफ्ना आफ्ना तरिकाले व्याख्या गरिँदै आइएको छ शताब्दियौँदेखि। कसैले यसलाई अनिश्वरवादी दर्शनका रूपमा लिएका छन् भने कसैले यसलाई ईश्वरवादको अनुपम …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

विश्वभरिको भाषाको विवरण राख्ने र अन्य भाषाहरूसंग तुलना गर्ने वेबसाइट languagecomparison.com काअनुसार विश्वभर लगभग एक करोड ४१ लाख मानिसले संस्कृत बोल्छन्। अन्य प्राचीन भाषाहरूका तुलनामा यो निकै ठूलो संख्या हो। यसभन्दा पनि महत्वपूर्ण तत्थ्य के छ भने विश्वभरि नै विगतका तुलनामा संस्कृत बोल्ने, लेख्ने र संस्कृतभाषामा साहित्य सृजना गर्ने जनसंख्या बढ्दो छ।

तर प्राचीनतम संस्कृतभाषाप्रति सर्वसाधारण र विद्वानहरूको अभिरुचि किन बढ्दो छ ? विश्वभरीका भाषाविदहरुले सोच्ने पर्ने भएको छ। अक्सफोर्ड विविमा संस्कृतका प्राध्यापक सेलडोन पोलोकले आफ्नो संस्कृत सम्बन्धि कार्यपत्रमा १९९०को दशकमा संस्कृतलाई “मृतभाषा” भनेपछि भारतसहित नेपापाली संस्कृत प्रेमीहरूमा निकै हलचल मचिएको थियो। आज ठीक ३० वर्षपछि संस्कृतभाषीहरूको बढ्दो जमातले तिनको …

सिक्नै र जान्नै पर्ने संस्कृत भाषा
0 comment
0 FacebookTwitterEmail
Independent News Service (INS)

सम्पर्क आदर्श मार्ग, थापाथली, काठमाडौँ
फोन  : 01-4102022 / 01-4102121
इमेल : freedomnews2022@gmail.com

सोसल मिडिया

प्रधान सम्पादक: तारानाथ दाहाल

© 2021 Freedom News Service Pvt Ltd. All rights reserved