वातावरण/जलवायु

जलवायु परिवर्तनकै कारण नेपाललाई हरेक वर्ष कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको करिब २ देखि ३ प्रतिशत घाटा लागिरहेको छ। पैसामा हिसाब गर्ने हो भने ६० देखि ९० अर्ब रुपैयाँसम्म नेपाललाई हरेक वर्ष नोक्सान भइरहेको छ। युनाईटेड ईन साइन्स जर्नलमा छापिएको संयुक्त राष्ट्र संघको पछिल्लो अध्ययन अनुसार यो नेपाल जस्ता हिमशृङ्खलायुक्त मुलुकको साझा समस्या हो।

राष्ट्रसंघको रिपोर्ट अनुसार  सन् २०१५–२०१९ सम्म औसत तापमान सन् २०११–२०१५ को तुलनामा ०.२ डिग्री सेल्सियस बढेको छ।  युनाइटेड इन साइन्स नामक जर्नलमा प्रकाशित रिपोर्टमा तापमान सन् १८५०– १९०० सम्म १.१ डिग्री सेल्सियस बढेको र सन् २०१५– २०१९ मा तापमान ०.२ डिग्री सेल्सियस बढी भएको उल्लेख छ। तामक्रम बढेकै …

‘इरेजर‘ अर्थात् सीसाकलमले लेखेको अक्षर मेट्न प्रयोग गरिने साधन, जसलाई हामी सबैका घर–घरमा साना बालबालिकादेखि हरेक उमेरका पढ्न–लेख्ने सबैले प्रयोग गर्ने गर्दछन्। बजारमा स्वदेशी र विदेशी ब्राण्डका थरिथरिका इरेजर जहाँ सुकै किन्न पाइन्छ। तर हामीले आम रूपमा प्रयोग गर्ने ती इरेजर विषाक्त र हर्मोन उत्पादन गर्ने ग्रन्थीमा असर पुर्‍याउने रसायन फ्थालेटस् प्रयोग हुने कुराबारे भने हामी धेरै अनभिज्ञ नै छौँ।

जनस्वास्थ्य तथा वातावरण प्रवर्द्धन केन्द्र (सिफेड)ले हालै ‘हर्मोन उत्पादन गर्ने ग्रन्थीमा असर पुर्‍याउने रसायनहरू‘ माथि बृहत्त अध्ययन गरी ‘एडीसी फ्रि एसिया…

रगतपछि पहिलो पटक जिउँदो मान्छेको फोक्सोमा पनि प्लाष्टिक भेटिएको छ।  शरीरमा प्लास्टिकका अंश भएको प्रमाण भेटिनुको अर्थ वातावरणमा फैलिएको यो विषालु तत्व हाम्रो नशा र अन्य अंगमा पुगेर हामीलाई भीत्रभीत्रै असर गर्न थालेको छ।

रगतपछि मानव फोक्सोको भित्री भागमा माइक्रोप्लास्टिक्सका कण भएको पत्ता लाग्नुले हामी मानवको अस्तित्वमा नै खतराको शंकेत गरिरहेको छ। आज धरतीमा प्लास्टिकमुक्त स्थान पाउन गाह्रो भइसकेको छ। माइक्रोप्लास्टिक्सका कणहरू हाम्रा हिमालयदेखि समुद्रका गहिराइसम्म र मानव उपस्थीति नै नभएको आर्कटिक और अन्टार्कटिकजस्ता स्थानमा भेटिइसकेको छ।

जर्नल साइन्स अफ द टोटल इन्भाइरोनमेन्टमा प्रकाशित अनुसन्धानका अनुसार माइक्रोप्लास्टिक्सका कणहरू फोक्सोका हरेक हिस्सामा भेटिएको छ। वैज्ञानिकहरूले शल्यचिकित्सा भएका १३ मध्ये ११ …

तपाईँ जुत्ता लगाएर घरभित्र पस्नुहुन्छ की ? वा घरबाहिर नै खोल्ने चलन छ? सामान्यत हामीकहाँ -(हिमाली क्षेत्रमा बाहेक) घरबाहिर नै जुत्ता खोल्ने चलन छ तर पश्चिमि देशहरूमा भने घरभीत्र जुत्ता लगाएर घुम्नु एउटा सामान्य प्रक्रिया हुन्छ।  तर घरभित्रका प्रदुषकहरूमाथि गरिएका अनुसन्धानलेचाहिँ जुत्ता घरबाहिर नै खोल्ने पूर्वेली चलन सुरक्षित रहेको देखाएको छ।र, घरबाहिर जुत्ता फुकाल्नु भनेको रोगहरूलाई घरबाहिरै छाड्नु हो भन्न थालिएको छ।

हामी आफ्नो जुत्तामा धूलो, हिलो वा केही फोहर लाग्यो भने त्यसलाई पुछपाछ पारेर सफा गर्छौँ, तर जब हामी बाहिरबाट आफ्नो घरमा प्रवेश गर्छौँ, के हामी आफ्ना जुत्ता घरबाहिर नै खोल्न रुचाउँछौँ ? वा सरासर …

वैज्ञानिकहरूले परीक्षण गरेका १० मध्ये ८ जनाको रगतमा माइक्रोप्लास्टिकका कण फेला पारेका छन् ।तीमध्ये आधाजसो रगतमा त प्लास्टिकको बोतलमा प्रयोग हुने पीईटी (पोलिथिलीन टेरेफ्थालेट) प्लाष्टिक पाइएको छ।

मानव रगतमा पहिलो पटक माइक्रोप्लास्टिकको उपस्थितिको प्रमाण वैज्ञानिकहरूले फेला पारेका हुन्। वैज्ञानिकहरूले यसलाई आश्चर्यजनक मानेका छन्। यसबाट विश्वमा प्लास्टिक प्रदुषणमुक्त कुनै ठाउँ छैन भन्ने कुरा प्रष्ट भएको छ । यसअघि समुन्द्र गहिराईदेखि हिमालको उचाईसम्म प्लास्टिक प्रदुषणको अस्तित्वको प्रमाण भेटिएको थियो। अहिलेचाहिँ मान्छेको रगतमा नै प्लास्टिक प्रदुषणको उपस्थिति भेटिनु ठूलो चिन्ताको विषय हो।

यस सम्बन्धी अनुसन्धान इन्भाइरोमेन्ट इन्टरनेशनल जर्नलमा प्रकाशित छ । वैज्ञानिकहरूले गरेको परीक्षणमा करिब ७७ प्रतिशत मानिसको रगतमा माइक्रोप्लास्टिकका टुक्राहरू भेटिएका हो। …

मनाङ– अग्ला–अग्ला पर्वत श्रृंखलाहरू मिलेर बनेका हिमाली भू–भागको संरचना कमसल माटो र चट्टानद्वारा निर्मित हुन्छन् । त्यसैले त्यस्ता क्षेत्रमा वर्षा हुँदा भू–क्षय र बाढीपहिरोको जोखिम अत्याधिक रहन्छ । नेपालको उत्तरी क्षेत्रमा रहेका हिमाली जिल्लाहरू त्यस्तै भौगोलिक विकटताका कारण प्रचूर सम्भावनारू हुँदा–हुँदै पनि पिछडिएका छन् ।
भौगोलिक विकटताकै कारण नेपालका हिमाली क्षेत्रहरूमा मानिसहरूको बसोवास पनि ज्यादै न्यून छ । नेपालको कुल क्षेत्रफलको १५ प्रतिशत हिस्सा हिमाली क्षेत्रले ओगटेको छ जसमा २० जिल्ला र ५७ स्थानीय निकाय समावेश छन् । तर देशको कुल जनसंख्याको ६ प्रतिशतमात्र हिमाली भेगमा बसोबास गर्छन् र क्रमिक रूपमा यो संख्यामा ह्रास आउँदै गएको छ ।
हिमाली क्षेत्रको …

जडीबुटी जथाभावी संकलनले सुदुर पश्चिमका पवित्र पाटनमा वनविनाश, फोहोरमात्र भएन जडीबुटी सकिएर आम्दानीको बाटो नै बन्द भयो। अब कमाईका लागि भारततिर काम खोज्न जाने बाहेकको विकल्प छैन।   

बझाङको तल्कोट–४ मल्लो स्याँडाकी जुना बुढा गएको जेठ पहिलो साता साइपालको माजावन पाटनमा यार्सा खोज्दै थिइन्। साथमा थिए, ११ वर्षका छोरा र ८ वर्षकी छोरी। ६५ वर्षीया बुढा समुद्र सतहबाट ५ हजार १०० मिटर उँचाइको यो ठाउँमा चार दिनको पैदल यात्रापछि आइपुगेकी हुन्। ४ जेठ, २०७८ मा ८ दिन भैसक्दा पनि जुनाले यार्सा भेटाएकी थिइनन्। उनको चासो पनि यार्सामा भन्दा नाबालक छोराछोरीको सुरक्षामा देखिन्थ्यो। तीन वर्ष अघि मात्रै उनकी जेठी छोरी १२ वर्षीया …