भारतका सीमा क्षेत्र यसअघि पनि टेकेको थिएँ। ०६१ सालमा सर्लाही क्याम्पस मलङ्वामा शिक्षण गर्दा भारतको सीतामढी जिल्लाको सोनवर्षा बजार घुम्न गएको थिएँ, दुई पटक स्थानीय एक साना व्यापारीसँग। यसपछि विराटनगरबाट साथी मीनकुमार श्रेष्ठ लगायतसँग। यस्तै रौतहटको वैरगनिया पारी साथी सुब्बा कार्कीसँग र भैरहवा बेलहियाबाट सुनौली र धनगढीबाट यसो पारी पट्टी टेकेकोसम्म थिएँ। तर दुई बिसे पार भइसक्दा पनि राहदानी साहदनी पनि नचाहिने भारतको यात्रा चाहिँ गरेको थिइनँ। जाऊ जाऊँ लाग्यालागै तर समय भएर पनि स्रोत जहिले उस्तै। निस्फिक्री समय उपलब्ध थियो तर स्रोत पुगेस् नपुगेस् । तैपनि भारत जाने निधो गरेँ। यसको चाँजोपाँजो मिलाउनु भयो, दुर्गानाथ गौतमले। गौतमसँग दोस्ती जमेको …
साहित्य/कला/संस्कृति
यो संसारमा जे जति कार्य घटित हुन्छ चाहे त्यो कुनै दुर्घटना नै किन नहोस्, त्यसमा कसैको दोष हुँदैन तर नियतिले खटाएको कर्तव्य स्वतः प्रकृति चक्रमा पूरा भएकै हुन्छ, कसैले चाहनु वा नचाहनुसँग कुनै सम्बन्ध हुँदैन भन्ने एउटा प्रसङ्ग महाभारतको अनुशासन पर्वको सुरुकै अध्यायतिर छ। कुनै पनि घटना हुनुमा कसको कति हात हुन्छ भन्ने एउटा अनुपम उदाहरणका रूपमा वाण शय्यामा सुतिरहेका देवब्रत भीष्म पितामहको महाराज युधिष्ठिरलाई दिएको उदाहरणीय कथाको माध्यमबाट। युधिष्ठिर विकल भएर बारम्बार आफूलाई धिक्कार्दै, रुँदै, कल्पिँदै भन्छन्, पितामह हजुरको यो हालत बनाउने र करोडौँ वीरहरूको विना कारण, मैले आफ्नो राज्य विस्तारका लागि र पारिवारिक स्वार्थवश, मैले नै वीरगति गराउने …
अभिनेता अनमोल केसीलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको छ । आपराधिक विश्वासघात गरेको आरोपमा उहाँलाई उपत्यका प्रहरी अपराध महाशाखाले शुक्रवार दिउँसो भक्तपुरबाट पक्राउ गरेको हो। एक करोड १५ लाखको आर्थिक विश्वासघात गरेको आरोपमा अदालतबाट अनुमति लिएर प्रहरीले पक्राउ गरिएको जानकारी आएको छ ।
फिल्म ‘रावायण’मा काम गर्ने वाचा गरेर अन्तिम समयमा धोका दिएको भन्दै निर्देशक तथा निर्माता सुदर्शन थापाको कम्पनी सुदर्शन थापा प्रोडक्सनको तर्फबाट सुप्रिया कटुवाल (चन्द्रकला कटुवाल)ले असोज ८ गते अनमोल विरुद्ध प्रहरीमा उजुरी दिनुभएको थियो । त्यही उजुरीको प्रक्रियाका बारेमा छलफल गर्न प्रहरीले अनमोल केसीलाई धेरै पटक चौकीमा सम्पर्क गर्न अनुरोध गरेको थियो तर कलाकार अनमोल केसीले त्यसलाई बेवास्ता गर्नुभएको …
बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनीमा रहेको मायादेवी मन्दिरको रिडिजाइन र पुनर्निर्माण गर्न खोजिएको भन्दै स्थानीयले विरोध जनाएका छन्। लुम्बिनी विकास कोषका नवनियुक्त उपाध्यक्ष डा. ल्हारक्याल लामाले पदभार ग्रहण पछि मायादेवी मन्दिरको रिडिजाइन गरी पुनर्निर्माण लागि आफूले व्यक्तिगत ७ करोड रुपैयाँ दिने घोषणा गर्नुभएको थियो।
सोही सन्दर्भमा श्रोत जुटाउन र छलफलका लागि भन्दै उपाध्यक्ष लामा दलबल सहित छलफलका लागि थाइल्यान्ड पुग्नुभएको छ। यसैबिच लुम्बिनी बचाउ सङ्घर्ष समितिले स्थानीय धार्मिक तथा पुरातात्त्विक महत्वको प्राचीन मायादेवी मन्दिरलाई रिडिजाइन र पुनर्निर्माण गर्ने कुरा स्वीकार्य नहुने बताएको छ।
सङ्घर्ष समितिका अध्यक्ष राम विकास चौधरीले प्रेस विज्ञप्ति जारी गर्दै यही भदौ २४ गते काठमाडौँमा बसेको लुम्बिनी विकास कोषको …
महाभारतको शान्तिपर्वमा भीष्म पितामह र युधिष्ठिर संवादलाई संसारमा नै राजनीतिको दिग्दर्शन मानिन्छ। आजभन्दा ५ हजार वर्षभन्दा पहिलेको राजनीतिक परिवेशलाई आजको आँखाबाट हेर्दा पनि समसामयिक परिवेशसँग पनि जोड्न मिल्ने रहेछ। त्यहाँ भनिने प्रसङ्गलाई विवेचना गर्ने हो भने आज पनि राजाको या सत्ताका शीर्ष र कार्यकारी पदमा बस्नेहरूका लागि मार्गदर्शनका रूपमा लिन सकिन्छ।
हुन त भीष्म पितामहले युधिष्ठिरलाई दिएको उदाहरणहरू कतिपय प्रतीकात्मक नै पाइन्छन् किनभने पशुपक्षीहरूको उदाहरण दिएर राजाले या शासकले गर्नु पर्ने कर्तव्यलाई बोध गराइएको छ।
शान्तिपर्वको अर्थ नै युद्धको समाप्ति पछि, संक्रमणकाल पछिको रूपान्तरणको समय मानिन्छ। युद्ध जहिले पनि विनाशकारी हुन्छ। राज्यका महत्वाकांक्षीहरू मध्ये कसैको जित हुन्छ,कसैको हार हुन्छ तर …
पूर्वीय वैदिक सनातन धर्म परम्पराका विभिन्न पौराणिक एवं आध्यात्मिक ग्रन्थहरूमा, खासगरी स्कन्द पुराण र भविष्योत्तर पुराणलगायतमा वर्णन भएबमोजिम राजा हिमालयले आफ्नी पुत्री गौरीको विवाह भगवान्र विष्णुसँग गरिदिने निधो गरे। पिता हिमालयको निर्णयबाट पुत्री गौरी आहतरअसहमत भएपश्चात, साथीहरूले माता गौरीलाई हरेर (सखीहरूको सहयोगमा) विकट स्थानमा पुर्याए र त्यहीँ गौरी (पार्वती) ले कठोर तपस्या गरिन्। उनको तपस्याबाट महादेव प्रसन्न भई , भाद्र महिनाको शुक्ल पक्षको तृतीया तिथि हस्ता नक्षत्रका दिन स्वयं महादेव प्रकट भई गौरीको तपस्या स्वीकार्दै (विवाह गर्न स्वीकार) आशीर्वाद दिएर तपस्या सफल तुल्याइदिएकाले हरेक वर्ष भाद्र महिनाको शुक्ल पक्षको तृतीयाका दिन हरितालिका तीज पर्व मनाउदै आएको पाइन्छ। सखीहरू (आलीका) बाट …
महाभारतलाई पौरस्त्य साहित्य र इतिहास सम्मिश्रित विशाल महाकाव्य मानिन्छ। त्यसो त स्वयं वेद व्यासले नै यसलाई पञ्चम वेदको नामकरण गरेका छन् र भनेको छन्—महाभारतमा नभएको कुरा अन्यत्र कतै पाइँदैन अर्थात् व्यक्तिगत, पारिवारिक, सामाजिक, प्रशासनिक, न्यायिक, नैतिक ,युद्धकला, ज्योतिर्शास्त्र तथा तत्कालीन इतिहासको सविस्तार वर्णनसमेत यसै महाकाव्यमा पाइन्छ। जसरी महासागरमा कुन सिपीमा मोती छ भन्ने कुरा निपुण शिल्पीले मात्र पहिचान गर्न जान्दछ र निपुण नाविक — तैराकले मात्र ठिक ठाउँ पत्ता लगाउन सक्छ, ठिक त्यसै गरी महाकाव्यमा रहेको ज्ञानको पहिचान र त्यसको गूढार्थ पनि ज्ञानी र शब्द साधकले मात्र लगाउन सक्छ। तर त्यहाँ खोज्न सक्दा जीवन र जगतका लागि आवश्यक सबै कुराको …
गीता एक—प्रतिध्वनि अनेक —४
महाभारतको युद्धपछि संसारमा एकप्रकारले दार्शनिक तथा सामाजिक क्षेत्रमा रिक्तता आएको अनुमान गर्न सकिन्छ। वेदव्यासले गर्ने भनेको उत्तर वैदिक समयको प्रवाह र चेतनाका आधारमा समाजलाई सही तरिकाले व्याख्या गर्नु थियो र समाजलाई पथप्रदर्शन गर्नु थियो। त्यसका लागि वेद,उपनिषद्,पुराण तथा इतिहासको रचना गरे।इतिहासको सबैभन्दा विश्वसनीय ग्रन्थका रूपमा महाभारत तयार गरियो भने पुराणहरूमध्ये पनि महापुराणमा रूपमा विभिन्न मध्ये श्रीमद्भागवतलाई लिइएको पाइन्छ। त्यसो त प्रत्येक वेदले र पुराणले कुनै न कुनै आराध्य देवको अभ्यर्थना गरेको छ र पनि आफ्नो समयका सबैभन्दा प्रभावशाली व्यक्तित्वका रूपमा प्रतिष्ठित वसुदेव—देवकी पुत्र वासुदेव श्रीकृष्णलाई समसामयिक समाजसँग तुलना गर्दै अद्भूत प्रतिभाका धनी र सर्वव्यापी ईश्वरका सोह्रैकलाको …
वि सं १९८८ सालमा खटयात्राबाट सुरु भएको राधाकृष्ण रथयात्रा बिहीबार भव्य रुपमा निकालिएको छ । रथयात्रामा सहभागी हुन यसपटक भारतसहित देशका विभिन्न पालिकाका प्रमुखहरू विराटनगर आएका छन् । २२ फिट लम्बाइ, १८ फिट चौडाइ र १८ फिट उचाइ रहेको रथको सजावट भारतको कलकत्ताबाट कालिगढ झिकाएर गरिएको हो। रथयात्रालाई विराटनगरमा ऐतिहासिक एव धार्मिक महत्वका रुपमा हेरिने गरिन्छ ।
आफ्नै मौलिकतामा अघि बढिरहेको रथयात्रा सुरु हुनुपूर्व मन्दिर परिसरमा पूजाआजा गरिन्छ। कृष्णजन्माष्टमीको मध्यरात १२ बजे मन्दिरमा रहेको राधाकृष्णको अचल विग्रह आकृतिसँगै चल विग्रह राखेर षोडशोपचार पूजा गरिन्छ।
कृष्णको जन्मसँगै गरिने पूजापछि भोलिपल्ट बिहानबाट राधाकृष्णको अचल विग्रह नजिक राखिएको चल विग्रहलाई प्रातकालिन पूजाआजा गरिन्छ। …
बुटवलको जितगढीमा भएको युद्धमा अंग्रेज फौजलाई नेपाली सेनाले पराजित गरेको खुशियालीमा आज पाल्पाको तानसेनमा ऐतिहासिक भगवती जात्रा मनाइने भएको छ। सदरमुकाम तानसेनमा जितगढी युद्धको सम्झनामा रणउजिरेश्वरी भगवतीको रथयात्रा निकाल्न लागिएको हो। २०३ औं संस्करणको रूपमा जात्रा निकाल्न थालिएको मन्दिर व्यवस्थापन समिति अध्यक्ष अशोक कुमार महर्जनले बताउनुभयो।
९ वटा उपसमिति गठन गरेर जिम्मेवारी बाँडफाँट गरिएको छ। जात्रामा लुम्बिनी प्रदेशका मुख्यमन्त्री डिल्लीबहादुर चौधरी र नेपाली सेनाका बलाधिकृत रथी सरोजप्रताप राणाको उपस्थिति रहने अध्यक्ष महर्जनले बताउनुभयो।
जात्रामा ५० हजारभन्दा बढीको सहभागिता रहने अनुमान आयोजक पक्षको छ। जात्रामा सहभागी हुन गुल्मी, अर्घाखाँची, स्याङ्जा, पर्वत, कास्की, रुपन्देही, काठमाडौँ लगायतका जिल्लाबाट समेत श्रद्धालु भक्तजनहरू आएका छन्।…