साहित्य/कला/संस्कृति

द्रौपदी अर्थात् पाँच नाथकी अनाथिनी-३५

अनि वत्सकन्याको पनि निधन भयो। आधा शरीर बाङ्गो टिङ्गो हुँदै अम्बा नदीको रूपमा नै रह्यो तर आधा शरीरको पुनर्जन्म पाञ्चाल नरेश द्रुपद महाराजकी जेठी छोरीको रूपमा भयो तर जन्मेदेखि नै किन हो, महाराजको छोरो भयो भन्ने हल्ला चल्यो …….

भएको के थियो भने जब अम्बाको घोर तपस्याबाट शिवजी प्रसन्न हुनु भएर वत्स देशकी कन्यालाई वरदान लिन भन्न थाल्नुभयो, अनि ती पूर्वजन्मकी अम्बा जो बत्स देशकी कन्याका रूपमा घोर तपस्या गर्दै थिइन्, उनले भन्न थालिन्- मलाई यदि वर दिनु नै हुन्छ भने देवाधिदेव, मेरो पुनर्जन्म पनि होस् र आगामी जन्मका लागि अरु भन्दा पनि जसरी हुन्छ, …

द्रौपदी अर्थात् पाँच नाथकी अनाथिनी—३४

अम्बाले यति धेरै तप गरिन्,यति कडा तपस्या गरिन् कि शिवजी प्रसन्न भएर उनलाई वरदान दिनु भयो —तिमीले शन्तनुनन्दन भीष्मको वध गर्न सक्नेछ्यौँ । अनि ती राजकन्याले शंका व्यक्त गरिन्, म स्त्रीले कसरी हत्या गर्न सकूँला र ? अनि शिवजीले भन्नुभयो —मेरो वरदान खेर जाँदैन…..

देवाधिदेव शिवजीले वर दिने कुरा पनि यसरी विकसित भएको थियो कि महाबली भीष्म र भगवान परशुरामका बिचमा भएको युद्धमा जब भीष्मले अष्टवसुहरुबाट प्राप्त प्रस्वपास्त्र प्रयोग गर्न आँट्दा त्यसको प्रयोग गर्न भीष्मकी माता गङ्गा र परशुुरामका पिता जमदग्निले युद्ध अन्त गरी हारजितको विषयभन्दा जनतालाई दुःख नदिन दबाब दिएपछि भीष्मले जितेको मान्नु पर्ने …

द्रौपदी अर्थात् पाँच नाथकी अनाथिनी—३३

गुरु चेलाका बिचमा विवाद यति बढ्यो कि दुवै युद्धका लागि तयार भए। परशुरामले युद्धको ललकार गरे र परशुरामका योग्य शिष्य देवब्रतले पनि गुरुले सिकाएको युद्धकला प्रयोग गर्नुपर्ने अवस्था आउँदा चुपचाप नबस्ने भनेर युद्धका लागि तयार भए। भयानक युद्ध भयो …..

यहाँ अन्याय र न्यायको पक्ष र विपक्षको प्रश्न उठ्यो। राजर्षि होत्रवाहनको अनुरोधमा उनकी नातिनी अम्बाको रक्षाका लागि भगवान परशुराम तयार भए र आफ्नो प्रिय शिष्यसँग न्यायका लागि लड्न तयार भए। शान्तनुनन्दन देवब्रत पनि आफूले कुनै अन्याय नगरेकाले गुरु परशुरामसँग पनि लड्न तयार भए।

अम्बाले आफूले  शाल्वलाई वर मानेकाले जान्छु भन्नु अनि शाल्वले स्वीकार नगरेपछि आफ्नो …

द्रौपदी अर्थात् पाँच नाथकी अनाथिनी —२९

महाराजलाई जब त्यही डुङ्गामा बहाना लिएर वारपार गराउने केटी नै चाहिने भए पछि भने महाराजलाई एउटा समस्या नैतिकरुपमा टड्कारो देखियो—युवराजको बिहे गरेर कुरुवंशको अविच्छिन्न वंशतन्तु वृद्धि गर्नु पर्ने बेलामा महाराज स्वयं विवाहको लागि आतुर हुनुले नयाँ समस्या देखिएकै थियो तर त्यो समस्याको समाधान भने युवराज देवब्रतले मात्र गर्नसक्थे। विवाह योग्य छोरो भएको ठाउँमा बाबुले नै छोरालाई केटी नै नखोजी आफैं बिहे गर्न लागिपरेको कथाले महाभारतमा नयाँ रोचकता थपेको पाइन्छ। पिता शन्तनुको धीवर कन्याको एकमात्र दर्शनले विवाह नगरी नहुने बेला पनि आयो, तर अरुका आँखा भने युवराजको बिहेको लागि पर्खेर बसेका थिए। महाराजको विहेको ढिपीले …

द्रौपदी अर्थात् पाँच नाथकी अनाथिनी—२८

सत्यवतीलाई यदि महाभारतको कथा या इतिहासबाट पन्छाउने हो भने सम्पूर्ण महाभारत ग्रन्थ निरस हुनेछ। महाभारतका सम्पूर्ण राजकीय जीवनमा देखिएका जीवनका परिभाषाहरू फरक फरक तरिकाले बुझाउने कोसिस भएको छ। पारम्परिकरुपमा  खेलिने नयाँ नयाँ खेलहरूमा र  समयले खेल्ने नयाँ नयाँ नियतिको खेलका बारेमा बुझ्नका लागि सत्यवतीको जीवनलाई केलाएर हेर्दा नबुझिने छैन ……

करिब ६ दशकका राजासँग विवाह भएपछि मत्स्यगन्धा या योजनागन्धा सत्यवती भइन्। दरबारकी महारानी भइन्। दरबारमा रानी बनाएर ल्याउने भएपछि उनको नामाकरण सत्यवती भएको हुनुपर्छ। नत्र एउटा धीवरकी छोरी, त्यसमा पनि माछाको पेटबाट जीवित निस्किएकी, जसको नाम नै थिएन र उनको शरीरको गन्धका आधारमा नाम रह्यो …