कृषि

पुर्ख्यौली घर रोल्पा भएका रूप बुढामगर मलेसियामा कामबाट फुर्सद मिलेको बेला युट्युब हेर्दै थिए, त्यही बेला उनले एउटा भिडियो देखे– बाख्रा पालेर मनग्गे आम्दानी गरेको ।

पाँच वर्ष दुबईमा काम गरेर मलेसिया पुगेका उनले त्यहाँ पनि ५ वर्ष बिताइसकेका थिए । घरपरिवारसँगै बसेर केही काम गरौंला भन्ने सोचिरहेका बेला त्यो भिडियो देखेका उनी बाख्रापालनमा लोभिए र २०७५ सालमा घर फर्किए ।

विदेशमै हुँदा दाङमा घडेरी जोडेर परिवारको बसाइँ सारेका उनले घोराही–६ अघरामै परिवारसँग बस्ने र बाख्रा पाल्ने योजना बनाए । थप जग्गा किनेर उनले बिएम बाख्रा फर्म स्थापना गरे ।

उनको फर्ममा अहिले स्थानीयस्तरमा पाइने जातसहित जमुनापारी, खरी, बोयर गरी …

म्याग्दीको खबरा गाउँमा किसानहरूले केराको बोट (थाम) प्रशोधन गरेर फाइबर, धागो र कम्पोष्ट मल बनाउने सीप सिकेको र सोको व्यवसायीक उत्पादन सुरू गरिएको समाचार छ ।

बेनी नगरपालिकाले केरा पकेट विकास कार्यक्रमअन्तर्गत कोसा बिक्री भएपछि खेर जाने थामलाई खबरामा कम्पोष्ट मल बनाउने तालिमका लागि सहयोग प्रदान गरेको हो ।

स्थानीय राधाकृष्ण कृषि सहकारी संस्थाले आयोजना गरेको दुई दिने तालिममा खबराका २५ जनाले थामबाट रेशा निकालेर फाइबर धागो बनाउने र कम्पोष्ट मल बनाउने सीप सिकेका छन् । सोही वडाको भकुण्डेमा बेनी नगरपालिकाको ‘उपप्रमुखसँग आमा समूह कार्यक्रम’ मार्फत केराको थामबाट रेशा निकालेर धागो र सेनेटरी प्याड बनाउने तालिम पनि दिइएको छ ।…

तरकारीका रूपमा प्रयोग हुने निगुरोको माग बढेसँगै मोरङका सामुदायिक तथा साझेदारी वनमा यहाँका स्थानीय निगुरो टिप्न व्यस्त छन् । वर्षायाम सुरु भएसँगै यहाँका स्थानीयवासी निगुरो टिपेर व्यापार गर्न व्यस्त रहेका जनसेवा सामुदायिक वनका अध्यक्ष मीनकुमार राईले बताउनुभयो ।

उहाँ काठमाडौँलगायत सहरी क्षेत्रबाट माग बढेपछि यहाँका वन क्षेत्रबाट ठूलो परिमाणमा निगुरो बिक्री हुने गरेको बताउनुहुन्छ । “स्वादिलो र स्वस्थ्यकर मानिएको तरकारीका रूपमा प्रयोग हुने निगुरोको माग हुन थालेपछि अहिले पथरी, कानेपोखरी, लेटाङ, भाउन्नेलगायतका वनबाट निगुरो टिप्न भ्याइनभ्याइ छ ।

जङ्गलमा बिहानैदेखि साँझसम्म स्थानीयको भिड लाग्ने गरेको छ । हाम्रो सामुदायिक वनबाट मात्रै वार्षिक रु तीन करोडभन्दा बढीको निगुरो बाहिरिने गरेको छ”, …

बजारमा बिक्री वितरण गरिने दूधको गुणस्तर सुधारको लागि डेरी व्यवसायीहरूले ल्याब स्थापना गर्नुपर्नेमा जोड दिएका छन् । प्रत्यक्ष रूपमा मानव स्वास्थ्यसँग जोडिएको दूध शुद्ध, स्वच्छ, स्वास्थ्यकर र उपभोग मापदण्ड समेत अवलम्बन गर्नुपर्ने भएकाले ल्याब परीक्षण गरेर मात्रै बजारमा लैजाने वातावरण बनाउन उनीहरूले स्थानीय सरकारसँग आग्रह गरेका हुन् ।

उनीहरूले विशेष गरेर नगरभित्र आउने र बिक्री वितरण हुने दूधको पालिकामा सूचीकरण गर्ने र ल्याब परीक्षण गरेमा मात्रै बिक्री वितरणको प्रबन्ध मिलाउने हो भने त्यसले शुद्ध र स्वच्छ तथा मापदण्ड अनुसारको दूध मात्रै बजारमा जाने भएकाले सबै उपभोक्ताले गुणस्तर दूध उपभोग गर्न पाउने उनीहरूको भनाई छ ।

२४ औँ विश्व दुग्ध दिवस …

दाङ तुलसीपुर उपमहानगरपालिका–१२ डोक्रेनामा १० बिघा जग्गामा बक्सिङ खेलाडी राजु थापाले व्यावसायिक तरकारीखेती गर्नुभएको छ । दिउँसो र साँझ जागिर र होटेलतिर व्यस्त भए पनि बिहानको समय तरकारीखेतीलाई दिने गरेको उहाँ बताउनुहुन्छ । “म बक्सिङ प्रशिक्षक हुँ, दिउँसो जागिरतिर जान्छु”, उहाँले भन्नुभयो, “साँझ होटेलतिर पनि हुर्नुपर्छ, बिहान र कहिलेकाहीँ साँझ मात्रै तरकारीलाई समय दिएको छु ।”

कोरोना महामारीको सुरुआतमा भएको ‘लकडाउन’का बेलादेखि उहाँले व्यावसायिक तरकारीखेती सुरु गर्नुभएको हो । सुरुमा पाँच जनाले संयुक्त तरकारीखेती गरेको भए पनि पछिल्लो दुई वर्षयता राजु एक्लैले उक्त तरकारीखेती गर्नुभएको छ । उहाँले करेला, बोडी, काँक्रा, लौका, फर्सीलगायतका खेती गर्नुभएको छ ।

डेढ बिघा क्षेत्रफलमा …

मौरीपालनबाट राम्रो आम्दानी गर्दै आउनुभएका जैमिनी नगरपालिका–१० व्याडथलाका किसान याम थापा अहिले चिन्तित हुनुहुन्छ । २०७४ सालदेखि मौरीपालन गर्दै आउनुभएका उहाँको मौरीका घार रित्तिन थालेपछि व्यवसाय सङ्कटमा परेको छ ।

थापासँग ४२ घार मौरी थिए । राम्रो मह उत्पादन गरिरहेका मौरी अज्ञात रोगका कारण धमाधम मर्नथालेपछि अहिले घार नै रित्तिन लागेको हो । उहाँ केही वर्ष यता बङ्गुरपालन छोडेर मौरीपालनमा लाग्नुभएको थियो । केही महिनायता मात्र ४० घार मौरी मरेपछि व्यवसाय सङ्कटमा परेको उहाँले बताउनुभयो । छ वर्षदेखि मौरीपालन गर्दै आउनुभएका थापाले मौरीपालनबाट वार्षिक रु तीन लाखसम्म आम्दानी गर्नुभएको थियो । सेरेना जातको मौरी पाल्दै आउनुभएका उहाँले एक किलो मह …