Home » साहित्य/कला/संस्कृति » Page 16
Category:

साहित्य/कला/संस्कृति

महाभारत

महाभारत नामक ग्रन्थलाई संसारमा अहिलेसम्म रचिएका एकै प्रसङ्गमा भनिएका ग्रन्थहरूमध्ये सबैभन्दा बृहत् काव्य मानिन्छ। पहिले जय नामको ग्रन्थ तयार भएको थियो र पछि त्यसलाई महाभारत भनियो। महाभारतको भारत अर्थात् भरतका सन्तानको महान गाथा संग्रह जसलाई महाभारत भनिन्छ। सीमित अर्थमा महाभारतलाई इतिहास वा काव्य भन्न सकिन्छ, वास्तवमा महाभारत एक सम्पूर्ण साहित्य हो र पौरस्त्य सम्पदा पनि हो जसले विश्व साहित्यमा अग्रणी स्थान लिएको छ।

महाभारतको शाब्दिक अर्थ हुन्छ—भारतका मानिसहरूको वा भरतवंशीहरूको युद्धको महान आख्यान। ऋग्वेदमा भारतीयहरूलाई लडाकु जाति भनेर सम्बोधन गरिएको छ र ब्राह्मणमा दुष्यन्त र शकुन्तलाका छोरा भरतलाई भारत राजवंशको पूर्व पुरुष मानिएको छ। आधुनिक भारतको नामसमेत उनै चक्रवर्ती …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

पत्रकार एवं सम्पदा संरक्षण अभियन्ता आरके अदिप्त गिरीविरुद्ध पक्राउ पुर्जी जारी भएको छ।

गिरीले सामाजिक सञ्जालमा पत्रकारविरुद्ध तथानाम लेखेको भन्दै साइबर अपराध मुद्दामा पर्वतका पत्रकार गणेश पौडेल, छवि तिवारी, सन्देश थापालगायतले प्रहरीमा किटानी जाहेरी दिनुभएको थियो। सोही किटानीको आधारमा गिरीविरुद्ध पक्राउ पुर्जी जारी भएको हो।

पत्रकार गिरीले व्यक्तिगत जीवनमाथि नै असर पर्ने गरी आक्षेप लगाएको भन्दै उहाँहरूले किटानी जाहेरी दिएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय पर्वतका डिएसपी मधुसुदन न्यौपानेले जानकारी दिनुभयो।

कालीगण्डकीको अस्तिस्तव नै संकटमा पर्ने गरी अवैध रूपमा भइरहेको दोहन कार्य रोक्न गिरीले पछिल्लो समय कालीगण्डकी बचाऔं अभियान चलाउँदै आउनुभएको छ। अभियानअन्तर्गत कालीगण्डकीमाथि लेखिएका रचना सामाजिक सञ्जालमार्फत नै प्रकाशित गर्दै आउनुभएको …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

महामुनि मार्कण्डेयका बारेमा विभिन्न पुराणमा विभिन्न तरिकाले व्याख्या गरिएको भए पनि उनको शिक्षादीक्षा पिताजी महाज्ञानी मृकण्ड ऋषिले नै गरेका थिए भन्ने कुरामा विवाद छैन। मृकण्डको स्वभाव र संस्कारका कारणले नै मार्कण्डेय त्रिकालदर्शी भएका थिए। मृकण्ड ऋषिले उन्मादबाट बचेर, रिसलाई नियन्त्रण गरेर र सबैसँग समान व्यवहार गरेमा मृत्युलाई पनि वशमा पार्न सकिन्छ भन्ने  उपदेशका कारणले पनि मार्कण्डेय चिरञ्जीवी भएका थिए। कुनै पुराणमा ब्रह्माजीका कृपाले मार्कण्डेय दीर्घायु भएका मानिन्छन् भने कुनै पुराणमा उनले पिताजी मृकण्डले जस्तै विष्णु भगवानको आराधना र तपस्याका बलले आफ्नो रोग, शोक तथा बृद्धत्वमाथि नियन्त्रण प्राप्त गरेका थिए। धेरैओटा सत्ययुग, त्रेतायुग, द्वापरयुग, कलियुग देखेका र विभिन्न सहस्राब्दीको अन्त्यमा हुने …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

चर्चित बांग्लादेशी लेखिका तसलिमा नसरिनका प्रायः सबै कृतिका नेपाली अनुवाद बजारमा छ्यापछ्याप्ती पाइन्छन्। ती पुस्तकका अनुवादक, सम्पादक र प्रकाशक पनि अधिकांश नाम चलेकै व्यक्ति छन्। तसलिमा भन्छिन्, “नेपालीमा अनुवाद गरिएका मेरा कृति सबै नक्कली हुन्, त्यसो गर्न पाइँदैन।” यस्तो अनुवादको गुणस्तर पनि उदेकलाग्दो छ।

लेखक/प्रकाशकको अनुमति नलिई कुनै पनि कृतिको अनुवाद, पुनरुत्पादन गर्नु दण्डनीय अपराध हो। तर, तसलिमाका मात्र होइन विश्वका धेरै चर्चित पुस्तकहरूका अनधिकृत अनुवाद र पाइरेटेड (अनधिकृत प्रकाशन/पुनरुत्पादन गरिएका) पुस्तक नेपाली बजारमा सर्वत्र उपलब्ध छन्।

हामीसँग भएको ह्वाट्सएप कुराकानीमा भारत निर्वासनमा रहेकी तसलिमाले आफ्ना कुनै पनि पुस्तक नेपालीमा अनुवाद गर्न कसैलाई अधिकार नदिएको बताइन्। उनले भनिन्, “म कुनै …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

इस्लामिक क्यालेन्डर अनुसार मुहरम इस्लाम धर्मको पहिलो महिना हो। यसलाई ‘हुरमतको महिना’ का साथै ‘गम र मातम’ को महिना पनि भनिन्छ। प्रत्येक वर्ष जस्तै यसवर्ष पनि यो महिना पैगम्बर मुहम्मदको नाति इमाम हुसेन ‘सहिद’ को सम्झनामा धुमधामका साथ मनाइदैछ।

सन् २०२३ मा मुहरम २० जुलाईबाट शुरु भएको छ, त्यसैले यो वर्ष २९ जुलाई अर्थात आज मुहर्रम मनाइदैछ। इस्लाम धर्मका अनुसार यो महिनाले न्याय र अधिकारका लागि विशेष महत्व र इतिहास बोकेको छ। यही महिनामा हजरत इमामहुसेनले कर्बलाको लडाइमा सहादत प्राप्त गर्नुभएको थियो।

मुहर्रम महिनाको पहिलो दस दिन इमाम हुसेनको शोकको रुपमा मनाइन्छ। यसलाई आशूरा पनि भनिन्छ। हजरत इमामहुसेन आफ्ना ७२ …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

द्वापर युगमा पनि ऋषिहरू स्वर्ग , पृथ्वी र पातालमा जान आउन सक्थे भन्ने महाभारत र पुराणहरूका विभिन्न आख्यान र उदाहरणहरूले देखाएका छन्। महाभारतका विभिन्न पर्वमा गरिएका बयान र व्याख्याले ती कुराहरूलाई सङ्केत गरेका छन्। ऋषिहरू कहिले इन्द्रलाई सुझाव दिन गएका हुन्छन् त कहिले ब्रह्मा, विष्णु र महेश्वरसँग विभिन्न विषयमा , ब्रह्माण्डको हितका लागि वार्ता गर्न गइरहेका पाइन्छन्। यसरी सांसारिक , ब्रह्माण्डीय र विभिन्न योनिका बारेमा जानकारीका लागि ब्रह्मर्षि नारदले सबैतिरको संवादलाई अगाडि बढाएको पाइन्छ। ऋषिहरूको काम भनेको खगोलसहित, स्वर्गसहित, पातालसहित विभिन्न संसार परिभ्रमण गर्ने र कतै पनि अन्याय नहोस् , राजाहरू अन्यायी नहुन र कसैले पनि दुःख नपाओस् भन्ने कुरामा

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

मर्चवार क्षेत्रका इष्टदेवी हुन्, मर्चवारी देवी। उनको मन्दिर रुपन्देहीको मर्चवारी गाउँपालिका वडा–५ मा छ। मर्चवारी देवीको उत्पत्तिबारे अनेक कथा र किंवदन्ती पाइन्छन्।

मर्चवारी देवीको महिमा भोजपुरी भाषाको मर्चा (खुर्सानी) शब्दबाट सुरु भएको पाइन्छ। ‘देवीको पूजाअर्चना गर्नाले दुःख–दरिद्रता नाश हुने र मनोकामना पूरा हुने जनविश्वास छ,’ मन्दिरका महन्त शम्भुशरण दास भन्नुहुन्छ, ‘भाकल पूरा भएपछि अधिकांशले सिमेन्टको हात्ती बनाई चढाउने प्रथा पनि छ।’

‘मर्चवारी देवीलाई विशेषगरी मर्चवारी, सम्मरीमाई र कोटहीमाईसहित हालक तीन गाउँपालिका र वरिपरिका मर्चवारवासीकी आराध्य र इष्टदेवी मानिन्छ,’ मर्चवारी गाउँपालिका–३, मधुवनियाका ५२ वर्षीय दीपचन्द यादवले भन्नुभयो, ‘यिनै देवीको महिमा र नामबाट सो क्षेत्रको नाम मर्चवार रहन गएको हो।’

किंवदन्तीअनुसार परापूर्वकालमा …

मर्चवारी देवी उत्पत्ति कथा  : फरक पहिचान, बेग्लै महिमा
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

महाभारतको वनपर्वमा महामुनि मार्कण्डेयको दुईपटक प्रसङ्ग आउँछ। पाण्डवहरूको वनबास सुरु हुँदा र वनबासको अन्त्यतिर। तीर्थयात्रामा हिँडेका मार्कण्डेय ऋषि पाण्डवहरूलाई केही सल्लाह दिँदै तीर्थयात्रातर्पm निस्कन्छन् र पछि वनबासको अन्त्यतिर फेरि पाण्डवहरूसमक्ष देखिएर उपदेश दिएका छन्। पछिल्लोपटक त चिरञ्जीवी मार्कण्डेय ऋषिसँग भगवान श्रीकृष्ण पनि देखिनु हुन्छ।

आपसमा कुरा नमिलेर र एउटै दरबारमा बसेर सँगै राज्य सञ्चालन गर्न महाराज पाण्डुका छोराहरू पाण्डव तथा महाराज धृतराष्ट्रका छोराहरू कौरवहरूले सकेनन्। पाण्डवहरूमा त त्यस्तो कुनै घमण्ड देखिएको थिएन तर कौरवहरूले भने भित्री मनमा डाह गर्ने गरेकाले पाण्डवहरूले भने खाण्डव वनलाई इन्द्रप्रस्थ नामक अर्कै राज्यको व्यवस्था गरेर राज्यसमेत सञ्चालन गरेका थिए। महाभारतमा कौरव र पाण्डवका बिचमा देखिएको …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

पुराणहरू भनेका वेदका विस्तारित रुप हुने भनेर मानिएको छ। अठार पुराण मध्येको सातौँमा गणना गरिने मार्कण्डेय पुराणको वक्ता महामुनि मार्कण्डेय नै हुन्। हुन त मार्कण्डेयको प्रसङ्ग महाभारतको वनपर्वमा आउँछ र वनवासमा रहेका महाराज युधिष्ठिरसहित पाण्डवहरू र महारानी द्रौपदीसमेतलाई ज्ञानगुनका कुराहरू भनेर पथप्रदर्शन गरेको कथा महाभारतमा पाइन्छ। त्यसो त अष्ट चिरञ्जीवीमध्ये सृष्टिको अन्त्य हुँदाको प्रलय र प्रलय पछिको नयाँ सृष्टिको आदिकालको संक्रमणमा देखिने मध्ये स्वयं नारायणबाहेक महामुनि मार्कण्डेयमात्र हुन् भनेर पुराणहरूले व्याख्या गरेका छन्। तर पुराणहरूमा पनि महामुनिका रुपमा परिचित तथा अष्टचिरञ्जीवीमध्येका मार्कण्डेयको उत्पत्ति, जीवनचक्र र उनको चिरञ्जीवी हुने प्रक्रियामा फरकफरक धारणा पाइँदो रहेछ।

यतिचाहिँ पक्का हो, मार्कण्डेय ऋषि एक मेधावी

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

बिन्ती डिठ्ठा विचारीसित म कति गरुँ चुप रहन्छन् नबोली

बोल्छन् ता स्याल गरे झैँ अति पछि छिनछिन भन्छन् भोलिभोलि

कि ता सक्दिन भन्नु कि तब छिनिदिनु क्यान भन्छन् यी भोलि

भोलि भोलि हुँदैमा सब घर बिति गो बक्सियोस् आज झोली।”

आदिकवि भानुभक्त आचार्यका यी श्लोकहरू अहिले कागजमा मात्र लिपिवद्ध छन, उच्चारण र वाचन भने हुन छाडी सकेका छन्। आदिकवि भानुभक्तलाई सम्झँदा नेपाली जनजीवनका अनेक प्रेरणादायी र लोकप्रिय कविताका पंक्ति सहजै स्मरणमा आउँछन्। नेपाली भाषामा कवितामै बोल्न, लेख्न र गाउन सक्ने बहुआयामिक क्षमताका धनी आचार्यलाई स्वदेश र विदेशका अध्येता, समालोचक एवं अनुसन्धानकर्ताले निरन्तर पछ्याउँदै आएका छन्।

आफ्नै

0 comment
0 FacebookTwitterEmail
Independent News Service (INS)

सम्पर्क आदर्श मार्ग, थापाथली, काठमाडौँ
फोन  : 01-4102022 / 01-4102121
इमेल : freedomnews2022@gmail.com

सोसल मिडिया

प्रधान सम्पादक: तारानाथ दाहाल

© 2021 Freedom News Service Pvt Ltd. All rights reserved