आदित्य दाहाल

‘समाचार लेखेकै कारण ज्यानमार्ने धम्की‘, ‘आक्रमण‘ ‘समाचार सङ्कलनमा अवरोध‘, ‘काठमाडौंमा सुरक्षाकर्मीद्वारा फोटो पत्रकारमाथि कुटपिट‘ ‘यौन दुर्व्यवहार सम्बन्धी समाचार लेखेको कारण पत्रकारमाथि ज्यानलिने धम्की, ‘‘महिला पत्रकारमाथि डिजिटल दुर्व्यवहार‘, ‘आन्दोलनको समाचार बनाउँदै गरेका पत्रकार प्रहरीद्वारा नियन्त्रण‘, ‘समाचार हटाउन सम्पादकलाई दवाव‘, ‘वडा अध्यक्षद्वारा पत्रकारमाथि दुर्व्यवहार‘।

यी हुन फ्रिडम फोरमले गत एक वर्ष गरेको मिडिया अनुगमनका क्रममा भएका प्रेस स्वतन्त्रता उल्लङ्घनका केही शीर्षक। नेपालमा प्रेस तथा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताका क्षेत्रमा कार्यरत संस्था फ्रिडम फोरमले प्रेस स्वतन्त्रता अध्ययन गरेर हरेक वर्ष प्रतिवेदन प्रकाशन गर्छ। यस वर्षको प्रतिवेदनमा ५५ वटा प्रेस स्वतन्त्रता उल्लङ्घनका घटना रेकर्ड गरेको उल्लेख गरिएको छ। विगत वर्ष झै गत वर्ष (मे १, २०२१ …

आदित्य दाहाल

सूचनाबिना आजको युगको परिकल्पना गर्न सकिँदैन । सूचनाको महत्त्व यति धेरै छ कि नागरिकले यसलाई शक्तिका रूपमा परिभाषित गर्न थालेका छन् । सूचना र तथ्याङ्क सङ्कलन गर्नु भनेको शक्तिशाली हुनु हो । त्यसैले आजको विश्व सूचनामै निर्भर छ । सूचनाको हक मानिसको जन्मसिद्ध मौलिक हक हो । कुनै पनि सार्वजनिक निकायमा रहेका सार्वजनिक महìव र चासोको सूचना सहजै पाउनु नागरिकको अधिकार हो । यस अधिकारको प्रयोगले आम नागरिकलाई शक्तिशाली बनाउने मात्रै होइन, सार्वजनिक निकायलाई पारदर्शी र नागरिकप्रति उत्तरदायी बनाउनसमेत ठूलो भूमिका निर्वाह गर्छ । सूचनाको हकलाई सार्वजनिक निकायकोे पारदर्शिता मापन गर्ने यन्त्र हो भन्दा फरक पर्दैन ।

कुनै …

आदित्य दाहाल

सार्वजनिक निकायले ऐनअनुसार स्वतः सार्वजनिक गर्नुपर्ने सूचना सार्वजनिक त परको कुरा, नागरिकले मागेको सूचनासमेत दिन विभिन्न अवरोध र आलटाल गर्ने गरेका छन् । सार्वजनिक निकायका व्यक्तिले एकातर्फ नियम कानुन बुझेर पनि सूचना नदिने तथा सूचना लुकाउने गरेका छन् भने अर्कोतर्फ सिधै राजनीतिक नियुक्तिका आधारमा आएका व्यक्ति जो नियम, कानुन तथा ऐनसंँग अनभिज्ञ छन् ।

 

सूचनाबिना आजको युगको परिकल्पना गर्न सकिँदैन । सूचनाको महत्त्व यति धेरै छ कि नागरिकले यसलाई शक्तिका रूपमा परिभाषित गर्न थालेका छन् । सूचना र तथ्याङ्क सङ्कलन गर्नु भनेको शक्तिशाली हुनु हो । त्यसैले आजको विश्व सूचनामै निर्भर छ । सूचनाको हक मानिसको जन्मसिद्ध …