२०७९ जेष्ठ १, आईतवार ०५:२०

च्याउले पनि एक आपसमा कुराकानी गर्छन् भन्दा तपाइँलाई अनौठो लाग्ला तर वैज्ञानिकहरूले यस्तै भएको पाएका छन्। च्याउले विद्युतीय आवेगहरूको उपयोग गर्दै एक अर्कासँग गफ गर्दा ५० भन्दा बढी शब्द प्रयोग गरेको पाएका छन्। जब च्याउको सम्पर्क खाद्य स्रोत वा संभावित खतरासँग हुनपुग्छ त्यसवेला यस्तो सवांद हुने गरेको दाबी वैज्ञानिकहरूले गरिरहेका छन्।

अध्ययनले के देखाएको छ भने च्याउ उमार्न प्रयोग गरिने पराल वा छ्वालीमा उम्रिएका स्पलिट गिल जातको च्याउलाई कुनै पनि काठ (फरेन उड) सँग छुवाइयो भने त्यसले खतरा महसुस गरी तीव्र विद्युतीय आवेगहरू उत्पादन गर्दछन्।

लुइस क्यारोलले १८६५ मा एलिस एडभेञ्चर्स इन वण्डरल्याण्ड (पुस्तक) लेख्ने क्रममा धूमपान गर्ने बिरालाहरू र …

आँखाबाट बलिन्द्र धारा आँसु खसाल्दै प्रयास दन्किरहेको चिताको ज्वालालाई एकटकले हेरिरहेछ। उसकी आमाको कोमल शरीरलाई भष्म तुल्याउँदै छ– आगोले। जताततै धुवाँ उडिरहेछ। उ जेठो छोरो बाह्र वर्षको मात्र भएको छ। जेठो छोरोले दागबत्ती दिनुपर्ने हाम्रो धार्मिक परम्परा रे। हिजोसम्म लाडिँदै थियो आफ्नी आमासँग। आज अचानक तिनैको मुखमा आगो हाल्नु पर्दा उसको मन कस्तो भएको होला। आँखाबाट आँसु झरिरहे पनि उ चुपचाप छ। हिक्का छुटेर पनि थामिइ रहेको छ। पोहोर मात्रै यसैगरी आफ्नो बुबालाई दागबत्ती दिएको थियो– उसले। त्यसबेला उ भक्कानिदै घर गएको थियो। आमाले आफ्नो पीर बिर्सेर उसलाई सम्झाएकी थिइन्। आमाको स्नेहले उसले सजिलै सान्त्वना पाएको थियो तर आज उसको …

नेपाली शिल्पकला विधामा उहाँ एक तपस्वी कलाकार हुनुहुन्छ । शिल्पकला भनेको मिहिन काम त्यसमा पनि अनेकौं बुट्टा–बनौटले आफैंमा कलात्मक र सिर्जनात्मक हुन्छ । यस्ता कला र हस्तकला विधामा उहाँ समर्पित तथा सुपरिचित कलासाधक हुनुहुन्छ ।

उमेर गन्तीले चिनीकाजी ताम्राकार आज वैशाख ३१ गतेदेखि ८९ वर्षको हुनुभयो । केही वर्षअघिसम्म पनि उहाँ आफ्नै परम्परागत शिल्पकलामा सीप कप्न मरिहत्ते गरिरहनुहुन्थ्यो । अब चाहिँ उमेरले पनि उहाँलाई ती काम गर्न दिँदैन । उहाँ पहिलेजस्तो काम गर्न सक्नुहुन्न तर उहाँले नब्बे निकट उकालो उमेरमा प्रवेश हुँदा पनि सिर्जनात्मक कर्मलाई माया गरिरहनुभयो । वृद्ध ज्यान–प्राण त्यसमै दिइरहनुभयो । काठमाडौंको मरुस्थित पिगँनःनिमा जन्मनुभएका उहाँ छत्रबहादुर र …

निर्वाचन आयोगले १४ जिल्लाका ४४ वटा मतदान केन्द्रमा विवाद र झडपका कारण मतदान स्थगित भएको जनाएको छ । मतदानको समय सकिएपछि निर्वाचन आयोगमा एक पत्रकार सम्मेलन आयोजना गरेर स्थगन भएका मतदान केन्द्रको मतदान आयोगसँगको समन्वयमा छिट्टै गर्ने व्यवस्था मिलाएको जनाएको छ । अवरुद्ध भएका स्थानमा निर्वाचन अधिकृतको प्रतिवेदनका आधारमा आयोगलाई जानकारी दिएर पुनः मतदान गराउने निर्णय मुख्य निर्वाचन अधिकृतले गर्न सक्ने आयोगले जनाएको छ।

पत्रकार सम्मेलनमा बोल्दै प्रमुख निर्वाचन आयुक्त दिनेश थपलियाले देशैभरी एकैसाथ निर्वाचन गराउने क्रममा आवश्यक सुरक्षा प्रवन्ध गर्न नसकिएका कारण धेरै ठाउँमा निर्वाचन स्थगित गर्नु परेको बताउनु भयो ।

प्रमुख निर्वाचन आयुक्त थपलिया पत्रकार सम्मेलनमा भन्नुभयो, ‘एकै …

नेपाली काव्य जगतमा बुद्धका सन्दर्भमा बारम्बार र अधिकांश मात्रामा प्रयोग हुने वाक्य बुद्धलाई ‘फेरि आउ’ भनेर गरिने आह्वान हो । याे प्रवृत्ति भर्खर भर्खर काव्य क्षेत्रमा प्रवेश गरेकादेखि मूर्धन्य लेखकहरूमा समेत पाइन्छ । यो कुराले मात्र पनि यी सर्जकहरूको बुद्धप्रतिको बुझाइको स्तर थाहा हुन्छ ।

========

एउटा टेलिभिजनले सञ्चालन गर्ने नेपाली साहित्य सिर्जनासम्बन्धी कार्यक्रममा मलाई बौद्ध धर्मदर्शनका बारेमा सोध्न स्टुडियोमा निम्त्याएको थियो। अन्तर्वार्ताको अन्त्यतिर नेपाली साहित्यमा केही सर्जकले बौद्ध धर्मदर्शनको ‘फ्लेबर’ दिन खोज्ने तर चिप्लिने गरेको कुरा औंल्याएको थिएँ। यसो भन्नुको तात्पर्य साहित्यकारहरूले बौद्ध अध्ययनमा पनि केही ध्यान दिएको भए हुन्थ्यो भन्ने नै हो। विद्यालय स्तरको पाठ्यपुस्तकमा पनि बौद्ध धर्मदर्शनको …

औषधीय गुण भएको वनस्पति पाषाणभेद । ढुङ्गा फोरेर उम्रनसक्ने भएकाले पाषाणभेद भनिएको यो वनस्पतिलाई पाखनभेद, ठूलो ओखत, जन्ती फूल, सेलपारू, सिम्पाटी पनि भनिन्छ। पाषाणभेदको वैज्ञानिक नाम Bergenia ciliata हो भने अंग्रेजीमा यसलाई fringed elephant’s ears, winter begonia, hairy bergenia लगायतका नाम दिइएको छ । पाषाणभेदको जरा चट्टानका कापमा फैलिएर ढुंगा फोर्ने काम गर्दछ। आयुर्वेदमा पाखनभेदको प्रयोग खोकी, ज्वरो, पखालाको औषधी र सुत्केरी महिलालाई तन्दुरुस्तीमा ल्याउन गरिन्छ। तस्बिरः वासुदेव न्यौपाने/लमजुङ