रूपेश आचार्य

पेसा नै पैसा हो र पैसा नै पेसा। अर्थात् प्रायःजसो पैसा कमाउनकै लागि गरिन्छ। पेसाले नै मानिसलाई सडकबाट महल र महलबाट सडक सम्मको यात्रा तय गर्दछ। देशको अर्थतन्त्रमा व्यवसायीको ठूलो भूमिका हुन्छ।

पेसा (व्यवसाय) गर्ने हरेक मान्छे सफल हुन्छन् नै पनि भन्न सकिन्न। कोही अकासिन्छन् त कोही यत्तिकै सखाप पनि हुन्छन्।

२२ वर्षीय मोहमद सहजाद राजा भारत, मोतिहारी जिल्ला जमालपुर गाँउपालिका वडा नं ४ मा जन्मिनुभएको हो। सामान्य लेखपढ गरेका उहाँलाई पैसा कमाउने चाहना बढ्यो। र कामको खोजीमा साथीसँग काठमाडौँ भागेर आउनुभयो।

‘७ वर्षअगाडि साथीसँग काठमाडौँ आएर सिरक, डसना, बनाउने काम सिक्न थालें। सुरुमा थली, मेलम्ची, तिम्बु, नारायणटार, बौद्ध, जोरपाटी …

महोत्तरी जिल्ला औडी नगरपालिका वडा नं २ मा जन्मिएका राजदेव यादव अपांग हुनुहुन्छ। तर उहाँ जन्मजातै अपांग भने होइन।

राजदेव सानैदेखि घरायसी काममा बुवा–आमालाई सघाउनुहुन्थ्यो। ‘गाँउघरमा जन्मिएको मान्छे हुँ। गोठालोदेखि गाईबस्तुलाई घाँसपात ल्याउन रुखमा चढेका धेरै अनुभवहरु छन् मसँग,’ उहाँ भन्नुहुन्छ।
एक दिन आँप खान भनेर रुखमा चढ्नुभयो। मौसम पनि सफा थियो। पानी पनी परेको थिएन। तैपनि उहाँ चढेको रुखको हाँगा भाँच्चियो। हाँगासँगै जमिनमा बजारिनुभयो।

‘रुखबाट लड्दा दाहिने खुट्टाको घुँडा बजारिएको थियो। जसोतसो घरसम्म पुगेँ,’ उहाँले भन्नुभयो, ‘त्यसपछि आमा–बुवा सबै घटना सुनाएँ।’

आमा–बुवालाई घटना सुनाउनु त भयो। तर पनि तुरुन्त अस्पताल लगिएन। किनकि चलन नै थिएन त्यतिबेला। उहाँहरूले नजिकैको धामीझाँक्रीकहाँ …

नेपाली परम्परामा जन्मदेखि मृत्युपर्यन्त आवश्यक पर्ने कुनै चिज छ भने त्यो फूल हो। यसै पनि फूललाई शान्त तथा सुन्दरताको प्रतीक मानिन्छ। कसैलाई उपमा दिँदा पनि फूल प्रयोग भएको पाइन्छ– फूलजस्तै मान्छे, फूलजस्तै कोमल, फूलझैं निष्पाप आदि–इत्यादि।

समयक्रमसँगै फूलको आयातन फैलिएको छ। आफ्नो रुचिका लागि बगैंचादेखि कौसीसम्म फूल रोप्ने मानिस छन् भने कतिले यसलाई व्यवसाय पनि बनाएका छन्। जस्तो धनकुटा औरखौलेका रोहितराज सुवेदीले बनाउनुभएको छ।

किसानी परिवारमा जन्मिएका सुवेदीले सानैमा बुवा गुमाउनुभयो। त्यसपछि पारिवारिक अवस्था पनि बिग्रन थाल्यो। त्यसलाई भरथेग गर्न सुवेदी पढाइ बीचमै छोडेर घरबाट भाग्नुभयो।

सुरुमा गाउँकै चिनेका दाइसँग विराटनगर पुग्नुभयो सुवेदी। त्यहाँ उहाँले माडेको पसलमा काम गर्नुभयो। कामचाँहि …

दाह्री–कपाल काट्न या मिलाउन सैलुन जाने बानी धेरैको हुनुपर्छ। सैलुनमा गएर आफूलाई ‘स्मार्ट’ बनाउन नचाहने कमै होलान्। तर के सैलुन चलाउने मान्छेको जीवन साँच्चै ‘स्मार्ट’ हुन्छ होला त ? त्यो थाहा पाउन इस्राफेल महमदलाई पढ्नुपर्ने र उहाँको जीवन–संघर्ष बुझ्नुपर्ने हुन्छ।

भारतको सितामणि जिल्लामा जन्मिनुभएका इस्राफेल महमद (३७) सैलुन सञ्चालक हुनुहुन्छ। साधारण परिवारमा जेठो सन्तानका रुपमा जन्मिनुभएका उहाँले गाँउकै स्कुलमा कक्षा तीनसम्म अध्ययन गर्नुभएको छ।

आर्थिक अवस्था कमजोर भएकाले लाउन–खानै समस्या पथ्र्यो। त्यसमाथि इस्राफेलको थप अध्ययन असम्भवजस्तै बन्यो। अन्ततः बुबा रियाजत महमदले तीन कक्षादेखि स्कुल छुटाइदिनु भयो। ‘म पढ्न कक्षाकै सबैभन्दा जान्ने थिएँ। कक्षामा कसैलाई नआएको कुरा मलाई आँउथ्यो। तर के …