Home » Archives for राम बिकास चौधरी/ लुम्बिनी » Page 3
Author

राम बिकास चौधरी/ लुम्बिनी

साउन महिना आउनेबित्तिकै श्रावणी गीत गुन्जिन थाल्थ्यो । महिलाहरू सुमधुर स्वर सुसेल्दै झुला (पिङ) मा रमाउने गर्थे । श्रीमान्हरू टाढा भएका नवविवाहित बेहुलीलाई संकेत गर्ने बिछोडका गीत सुन्नु आफैंमा लोककला ज्वलन्त उदाहरण बन्थ्यो ।

‘समय बित्दै जाँदा रुखहरू लोप हुँदै गए । त्यहाँ बहुमन्जिला भवन ठडिन थाले, घरमा आँगनको अस्तित्व नै हराउँदै गयो,’ डा.सतिस उपाध्यायले भन्नुभयो, ‘यस्तो अवस्थामा पिङ र श्रावणी गीतहरू पनि सम्झना बनेर हाम्रो परम्पराबाट लोप हुँदै छन् ।’

साउन महिनाको एकादशी तिथि कृष्ण जन्माष्टमीमा भगवान्लाई पिङमा झुलाउने चलन अहिले पनि कपिपय मन्दिरमा छ । पर्यावरणविद् डा. उपाध्याय मल्हार गाउँदै पिङ खेल्ने परम्परा, नागपञ्चमी, तिज र रक्षाबन्धनको सौन्दर्य …

साउनको ‘पिङ’ लोप हुने अवस्थामा
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

आज साउन शुक्ल पञ्चमी अर्थात् नागपञ्चमी। हिन्दू परम्पराअनुसार नागको पूजाअर्चना गरी घरको मूल ढोकामा नाग (सर्प) को चित्र टाँसेर विधिवत् रुपमा मनाइँदैछ।

यो पर्व नागहरूको पूजा र सम्मानका लागि मनाइन्छ। साउन शुक्लपक्षको पञ्चमी तिथिमा पर्ने यो पर्व सामान्यतया अंग्रेजीको जुलाई वा अगस्त महिनामा पर्दछ।

आजको दिन नागको पूजा गर्नाले नाग देउता खुसी हुने विश्वास रहेकाले घरको मूलद्वारमा नागको चित्र टाँसेर दही, दूबो, लाभासहित चन्दन, अक्षता, नैवेद्य, धूपदीप गरी विधिपूर्वक पूजा गर्ने चलन छ।

पण्डित वीरेन्द्र मिश्रका अनुसार यो दिन नाग देउतालाई श्रद्धा र समर्पण प्रकट गर्न दूध, दिव्य गन्ध र फूललाई विशेष महत्व दिइन्छ। यसरी पूजा गर्ने व्यक्ति सर्पहरूको क्रोधबाट …

आज नाग पञ्चमी मनाइँदै
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

अमरनाथ कुर्मीको घरमा यो वर्ष कालानमक चामलको भात पाकेको छैन। पाकोस् पनि कसरी ? मर्चवारी–६ स्थित उहाँको खेतमा अघिल्लो वर्षदेखि कालानमक रोपिएकै छैन। ‘कुनै समय साँझबिहान कालानमक चामलको भात खाने हाम्रा लागि अब त त्यो चामल बिरानो बन्न थाल्यो,’ उहाँले सुनाउनुभयो।
सम्मरीमाई–७ बेतकुइयाँका मनमोहन कुर्मी दुई वर्षअघिसम्म एक बिघा खेतमा कालानमक धान रोप्नुहुन्थ्यो। राम्रो पैदावार हुने उन्नत जातका अन्य बीउ भित्रिएसँगै ढिलो पाक्ने कालानमकमा रोग–कीराको प्रकोप बढी देखापर्न थालेपछि त्यसलाई विस्थापित गरी उहाँले अन्य जातका हाइब्रिड धान रोप्न थाल्नुभयो।

‘दुःख पनि धेरै, उत्पादन पनि कम हुने, त्यसमाथि रोगको प्रकोप पनि देखिन थाल्यो,’ अगुवा कृषक अशोक त्रिपाठीले भन्नुभयो, ‘सभ्यतासँग जोडिएको कालानमक, …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

इस्लामिक क्यालेन्डर अनुसार मुहरम इस्लाम धर्मको पहिलो महिना हो। यसलाई ‘हुरमतको महिना’ का साथै ‘गम र मातम’ को महिना पनि भनिन्छ। प्रत्येक वर्ष जस्तै यसवर्ष पनि यो महिना पैगम्बर मुहम्मदको नाति इमाम हुसेन ‘सहिद’ को सम्झनामा धुमधामका साथ मनाइदैछ।

सन् २०२३ मा मुहरम २० जुलाईबाट शुरु भएको छ, त्यसैले यो वर्ष २९ जुलाई अर्थात आज मुहर्रम मनाइदैछ। इस्लाम धर्मका अनुसार यो महिनाले न्याय र अधिकारका लागि विशेष महत्व र इतिहास बोकेको छ। यही महिनामा हजरत इमामहुसेनले कर्बलाको लडाइमा सहादत प्राप्त गर्नुभएको थियो।

मुहर्रम महिनाको पहिलो दस दिन इमाम हुसेनको शोकको रुपमा मनाइन्छ। यसलाई आशूरा पनि भनिन्छ। हजरत इमामहुसेन आफ्ना ७२ …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

मर्चवार क्षेत्रका इष्टदेवी हुन्, मर्चवारी देवी। उनको मन्दिर रुपन्देहीको मर्चवारी गाउँपालिका वडा–५ मा छ। मर्चवारी देवीको उत्पत्तिबारे अनेक कथा र किंवदन्ती पाइन्छन्।

मर्चवारी देवीको महिमा भोजपुरी भाषाको मर्चा (खुर्सानी) शब्दबाट सुरु भएको पाइन्छ। ‘देवीको पूजाअर्चना गर्नाले दुःख–दरिद्रता नाश हुने र मनोकामना पूरा हुने जनविश्वास छ,’ मन्दिरका महन्त शम्भुशरण दास भन्नुहुन्छ, ‘भाकल पूरा भएपछि अधिकांशले सिमेन्टको हात्ती बनाई चढाउने प्रथा पनि छ।’

‘मर्चवारी देवीलाई विशेषगरी मर्चवारी, सम्मरीमाई र कोटहीमाईसहित हालक तीन गाउँपालिका र वरिपरिका मर्चवारवासीकी आराध्य र इष्टदेवी मानिन्छ,’ मर्चवारी गाउँपालिका–३, मधुवनियाका ५२ वर्षीय दीपचन्द यादवले भन्नुभयो, ‘यिनै देवीको महिमा र नामबाट सो क्षेत्रको नाम मर्चवार रहन गएको हो।’

किंवदन्तीअनुसार परापूर्वकालमा …

मर्चवारी देवी उत्पत्ति कथा  : फरक पहिचान, बेग्लै महिमा
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

अहिलेको समयमा सरकारी कार्यालयमा शौचालय, खानेपानी, प्रतीक्षालय छैन भन्दा अचम्म लाग्न सक्छ। तर लुम्बिनी प्रदेशमा एउटा यस्तो कार्यालय छ, जहाँ यी कुनै सुविधा छैनन्। न बस्ने व्यवस्था छ, न शौचालय। झन् खानेपानीको त प्रबन्ध छैन। उक्त सरकारी कार्यालयको नाम हो– इलाका प्रशासन कार्यालय, मझगाँवा रुपन्देही।’

२०४६ सालमा स्थापित सो कार्यालय मर्चवार लिफ्ट सिँचाइ जलउपभोक्ता संस्थाको सानो ६ कोठे भवनमा सञ्चालित छ। जीर्ण भवन, एकतले ढलानसहितको उक्त कार्यालयमा तिर्खा लाग्दा पिउने पानी छैन र मलमूत्र विसर्जन गर्ने शौचालय पनि छैन।

‘प्रचण्ड गर्मी र प्यासले सहिसक्नु छैन,’ सेवा लिन इलाका प्रशासन कार्यालय मर्चवार पुगेका सेवाग्रही चन्द्रिका मुरावले भन्नुभयो, ‘भीड थेगिसक्नु छैन, पालो …

यस्तो पनि सरकारी कार्यालय, जहाँ न शौचालय छ न खानेपानी
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

बौद्धकालीन संस्कृतिसँग ऐतिहासिक साइनो जोडिएको कालानमक चामललाई बुद्धको प्रसादका रुपमा ब्रान्डिङ गरेर लाभ लिन सकिने सम्भावनाबारे लुम्बिनीमा बहस सुरुभएको छ ।

लुम्बिनी एग्रो टुरिजम एण्ड रिसर्च सेन्टरले आयोजना गरेको एक कार्यक्रममा कालानमक चामलको उत्पादन, प्रचारप्रसार र बजार व्यवस्थापन गर्नसके लाभदायी हुने राय सहभागीले दिएका छन्  ।

कालानमक चामलको प्याकेजिङ र ब्रान्डिङ सम्बन्धी यहाँ गोष्ठीको आयोजना गरिएको थियो । कार्यक्रममा यस अभियानका बिरेन्द्रनाथ पाण्डेले – “स्थानीय उत्पादनलाई पर्यटनसँग जोडेर कृषि पर्यटनलाई बढावा दिन सकिन्छ भन्दै लुम्बिनीकै स्थानीय उत्पादनलाई ब्रान्डिङ गरेर विदेश निर्यात गर्न सके किसानलाई बढी लाभ हुने बताउनुभयो ।

“कालानमक चामललाई बुद्धको भोजनको रुपमा प्रयोग भएको मान्यता पनि छ,”

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

तापमानको पारोले ४३ डिग्री सेल्सियसको विन्दुलाई निरन्तर ठोकिरहेकाले लुम्बिनी लगायतका क्षेत्रका आम मानिस बिजोग भएको छ। उच्च तापमान र बढ्दो गर्मीका कारण बजार सुनसान देखिएका छन् भने स्थानीयवासीको बिचल्ली भएको छ ।

खेतबारीमा लगाइएका बालीनाली चर्को घामले सुक्न थालेका छन्। गर्मी र पानी नपर्दा वर्षे पानीमा आश्रित किसानले खेतमा धानको ब्याड समेत राख्न पाएका छैनन् भने कसै कसैले जेनतेन गरि राखेको ब्याड पनि सुक्न थालेका छन्।

बढ्दो गर्मीले मानिस मात्र नभई पशुपक्षी समेत पानी र शीतलता खोज्न थालेका छन्। रूपन्देही र कपिलवस्तु लगायतका क्षेत्रमा तापमान बढ्दै जाँदा दैनिक ज्यालादारी गरी खाने मजदुर वर्गलाई समस्या थपिएको सरोकारवालाहरूको भनाइ छ।

वायुमण्डलीय

गर्मीले लुम्बिनीमा बिचल्ली
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

रुपन्देहीको मर्चवारीदेवी मन्दिर निर्माणकार्य सम्पन्न नहुँदै विवादित बनेको छ । ऐतिहासिक मर्चवारीदेवीको प्राचीन शक्तिपीठ र निर्माणाधीन मन्दिर भवनमा राखिने गजुरको सम्बन्ध नमिल्ने देखिएपछि निर्माणकार्य रोकिएको छ । निर्माण कम्पनीले ‘शक्तिपीठ’ लाई बेवास्ता गर्दै निर्माणकार्य अघि बढाएपछि विवाद सिर्जना भएको भन्दै मन्दिर व्यवथापन समितिका सचिव चन्द्रिका यादवले त्रुटि सच्याएपछि मात्र निर्माणकार्य अघि बढाउन सकिने बताउनुभयो ।

ऐतिहासिक मर्चवारीदेवी मन्दिर रुपन्देही जिल्लाको दक्षिणी क्षेत्र कोटहीमाई गाउँपालिका वडा नं. ६ र मर्चवारी गाउँपालिका वडा नं. ५को सिमानामा स्थित छ । यिनै देवीको नामबाट मर्चवार क्षेत्रको नामाकरण भएको स्थानीयको जनविश्वास छ ।

पर्यटन, ग्रामीण तथा सहरी विकास मन्त्रालय पर्यटन डिभिजन कार्यालय रुपन्देहीद्वारा दुई करोड …

निर्माणाधीन मर्चवारीदेवी मन्दिर विवादित, शक्तिपीठ र गजुरको सम्बन्ध नमिल्दा निर्माणकार्य ठप्प
0 comment
0 FacebookTwitterEmail
Older Posts
Independent News Service (INS)

सम्पर्क आदर्श मार्ग, थापाथली, काठमाडौँ
फोन  : 01-4102022 / 01-4102121
इमेल : freedomnews2022@gmail.com

सोसल मिडिया

प्रधान सम्पादक: तारानाथ दाहाल

© 2021 Freedom News Service Pvt Ltd. All rights reserved