पिंगाक्ष, विवोध, सुपुत्र र सुमुख चारओटा पक्षीहरूको जन्म कसरी भयो र यी कसरी भूत— वर्तमानका ज्ञाता र भविष्यद्रष्टा विद्वान भए? विद्वान पनि र कुन श्रेणीका ठहरिए भने वेदव्यासका प्रिय शिष्य जैमिनिसमेतलाई व्यासका व्याख्यामा लागेको सन्देहको समाधान गर्ने क्षमता र जैमिनिको मनमा उठेको सन्देहको गाँठो समेत फुकाउन सक्ने क्षमता देखिएको थियो। सर्वद्रष्टा चिरञ्जीवी महर्षि मार्कण्डेयले पत्याएका विद्वान थिए ती चार पक्षीहरू। एकातिर तिर्यकयोनि, अर्कोतिर परमात्माको ज्ञान र ध्यान। काम, क्रोध, लोभ, मोह र मात्सर्यभन्दा धेरै टाढा रहेर पनि सांसारिक अवस्थाको सम्पूर्ण ज्ञान राख्दै, मानवीय मूल्य र नैतिकताको व्याख्या गर्न सक्ने, महर्षि मार्कण्डेयलाई समेत ज्ञान प्रसारमा सहयोग गर्न सक्ने विद्वान चराहरूको जन्मका …
साहित्य/कला/संस्कृति
महाभारतको प्रसङ्गले एउटा कुरामा ध्यान जान्छ —पुराणहरूभन्दा पहिले महाभारतको रचना भयो होला कि पुराणहरूको? पुराणहरूमा जब जय नामको इतिहासको कुरा आउँछ, जुन जयलाई पछि महाभारतको कथाको रुपमा लिइएको छ। अहिलेसम्म प्राप्त, मननीय, संग्रहणीय र पठनीय सामग्रीको श्रेणीमा श्रीकृष्ण द्वैपायन व्यासले रचना गरेका महाभारत(१८ पर्व), पुराण( १८ महापुराण र १८ उपपुराण) र चारओटा वेदहरू( ऋग्वेद, सामवेद, यजुर्वेद र अथर्ववेद)को आधुनिक तरिकाले व्यवस्थापन गरेको पाइन्छ। महर्षि व्यासले आफ्ना छोरा शुकदेवबाहेकका चारओटा शिष्यहरू ऋषि पैललाई ऋग्वेदको, ऋषि जैमिनिलाई सामवेदको, ऋषि वैशम्पायनलाई यजुर्वेदको र ऋषि सुमन्तुलाई अथर्ववेदको प्रचार, प्रसार र गूढार्थहरूको व्याख्या गर्ने जिम्मा दिएका थिए। अनि रचना गरिएका महापुराणहरूको क्रममा श्रीमद्भागवतसहित अठार पुराणहरू …
नेपालका सरकारी अधिकारी र पर्यटन व्यवसायीले बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनीबाट पर्यटन प्याकेज प्रवर्द्धन गर्न आग्रह गरेका छन्। श्रीलंकाको क्यान्डीमा नेपाल पर्यटन बोर्ड र सिद्धार्थ होटल संघको संयुक्त आयोजनामा भएको नेपाल–श्रीलंका सेल्स मिसन कार्यक्रममा बोल्दै उनीहरुले बुद्ध जन्मस्थलबाट टुर प्याकेज सुरु गरेर अन्य बौद्धस्थलहरु जोड्नुपर्ने बताएका छन। श्रीलंकन तथा भारतीय ट्राभल एजेन्सीले भारतको बोधगयालगायतका बौद्धस्थलबाट टुर प्याकेज बनाएर पर्यटकलाई लुम्बिनी लैजाँदा बसाइँ अवधि बढ्न सकेको छैन। अब टुर प्याकेज बनाउँदा नेपालको लुम्बिनीलाई केन्द्रमा राखेर बनाइनुपर्ने नेपाली पर्यटन व्यवसायीको जोड छ। यसले पर्यटकको बसाइँ अवधि बढ्ने अपेक्षा उनीहरुको छ।
सेल्स सिमन कार्यक्रम उद्घाटन गर्दै संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका सचिव सुरेश अधिकारीले …
सान बर्नार्डिनो काउन्टी शेरिफ विभागले जारी गरेको विज्ञप्ति अनुसार क्यालिफोर्नियाको माउन्ट बाल्डीमा भेटिएको शव बेपत्ता भएका बेलायती अभिनेता जुलियन स्यान्ड्सको भएको पहिचान गरिएको छ। मृत्युको कारण अनुसन्धान जारी छ, थप परीक्षणको नतिजा आउन बाँकी छ।
लस एन्जलसबाट करिब ५० माइल (८० किलोमिटर) उत्तरपूर्वमा रहेको सान गेब्रियल माउन्टेन्सको हिउँले ढाकिएको बाल्डी बाउल क्षेत्रमा एकल पदयात्रामा जाँदा जनवरी १३ मा सेन्ड्स बेपत्ता भएका थिए। हिउँले ढाकिएको बाल्डी बाउल क्षेत्रको खतरनाक अवस्था र हिमपहिरोको जोखिमका कारण खोजीकर्ताहरूले मुख्य रूपमा ड्रोन र हेलिकप्टरहरू प्रयोग गरेको थियो।
जुन २४ मा, पदयात्रीहरूले माउन्ट बाल्डीमा मानव अवशेषहरू भेटिएको जानकारी अधिकारीहरूलाई दिएका थिए । त्यसपछि मृतकको पहिचान पत्ता …
अघिल्लो अङ्क र यो क्रमागत अङ्कमा यक्ष प्रश्नहरू राखियो। यी कुराहरू आजभन्दा ६ हजार वर्ष अघि लेखिएको र सोही विषयको ज्ञान महर्षि व्यासले आफ्ना शिष्यहरू शुकदेव, पैल, वैशम्पायन र जैमिनिलाई सुनाउनु भएको थियो। महाभारतको युद्ध समाप्त भएपछि कलियुगको सूत्रपात भइसकेको बेलामा पाण्डवका एकमात्र आधिकारिक कुरुवंशीय भनेर जीवित सन्तान परीक्षितको पनि सर्पदंशबाट मृत्यु भएपछि उनका छोरा जन्मेजयलाई व्यासको कथनानुसारको कुरुवंशीय इतिहास वैशम्पायनले सुनाएका थिए। हुन त जैमिनिले पनि सुनाएका थिए भनिन्छ तर आजको महाभारतचाहिँ वैशम्पायनले सुनाएका इतिहास र कथाका सार मानिन्छ। त्यही क्रममा पाँच हजार वर्षभन्दा पहिलेको समाज, राजनीति, नैतिकता, धर्म, सत्य र सदाचारका बारेमा यक्षको स्वरूपमा स्वयं धर्मराजले सोधेका भनिएको …
बौद्धकालीन संस्कृतिसँग ऐतिहासिक साइनो जोडिएको कालानमक चामललाई बुद्धको प्रसादका रुपमा ब्रान्डिङ गरेर लाभ लिन सकिने सम्भावनाबारे लुम्बिनीमा बहस सुरुभएको छ ।
लुम्बिनी एग्रो टुरिजम एण्ड रिसर्च सेन्टरले आयोजना गरेको एक कार्यक्रममा कालानमक चामलको उत्पादन, प्रचारप्रसार र बजार व्यवस्थापन गर्नसके लाभदायी हुने राय सहभागीले दिएका छन् ।
कालानमक चामलको प्याकेजिङ र ब्रान्डिङ सम्बन्धी यहाँ गोष्ठीको आयोजना गरिएको थियो । कार्यक्रममा यस अभियानका बिरेन्द्रनाथ पाण्डेले – “स्थानीय उत्पादनलाई पर्यटनसँग जोडेर कृषि पर्यटनलाई बढावा दिन सकिन्छ भन्दै लुम्बिनीकै स्थानीय उत्पादनलाई ब्रान्डिङ गरेर विदेश निर्यात गर्न सके किसानलाई बढी लाभ हुने बताउनुभयो ।
“कालानमक चामललाई बुद्धको भोजनको रुपमा प्रयोग भएको मान्यता पनि छ,” …
के हो यक्ष प्रश्न ? हुन त जताततै गाह्रो प्रश्नलाई यक्ष प्रश्न भन्ने गरिएको सुनिन्छ। पत्रकारितामा पनि उत्तरदातालाई अप्ठ्यारो पार्ने कडा र र्याखर्याख्ती पार्ने प्रश्नहरूलाई यक्ष प्रश्न भनिएको छ। यक्ष प्रश्न त्यही हो त ? यो के कारणले र कसका कारणले त्यस्ता जीवन मरणका अनि कडा प्रश्नहरू सोधिएको पाइन्छ त श्रुतिस्मृतिमा ?
महाभारतको वनपर्वमा प्रसङ्ग आउँछ यक्षले युधिष्ठिरलाई सोधेका केही कालजयी प्रश्नहरू जुन प्रश्नहरूको उत्तर अहिले पनि आर्यावर्तमा मात्र नभएर विश्व साहित्यमा समेत चर्चित छ यक्ष प्रश्नका नाममा।
वनबासी महाराज युधिष्ठिरको १२ वर्षको वनबास समाप्त हुनै लागेको थियो र एक वर्ष गुप्तबास बस्ने तयारीमा थिए पञ्चपाण्डव तथा द्रौपदी। काम्यक वनमा …
हिमाल पारीको भूमि मुस्ताङ जिल्लामा समुन्द्री सतहबाट झण्डै २७१० मिटरको उचाइमा भगवान श्री विष्णुको ऐतिहासिक एवं धार्मिक महत्व बोकेको मुक्तिनाथ मन्दिर अवस्थित छ। मुक्तिनाथ क्षेत्रको बारेमा हिमवत्खण्डमा पुराणमा वर्णन गरेको पाइन्छ। पौराणिक मान्यता, लोककथा तथा किंवदन्तीअनुसार ब्रह्माजी स्वयं होता बनेर यज्ञ गर्नु भएको, शिवजीले अग्नि स्वरूप धारण गर्नु भएको र विष्णुजीले पानी रूप धारण गर्नु भएको भन्ने मान्यता छ।
अर्को तर्फ राक्षसराज जालन्धरकी पत्नी वृन्दाको श्रापबाट भगवान विष्णु शिलाको रूप धारण गर्दै शालिग्राम बनेर यस क्षेत्रमा उत्पन्न हुनु भएको भन्ने विश्वास रहि आएको छ। पवित्र दामोदर कुण्डबाट उत्पन्न हुने कालीगण्डकी सेरोफेरोमा प्रसस्त मात्रामा शालिग्रामहरू अहिले पनि पाईन्छन्। यस क्षेत्रमा भगवान …
संयुक्त राष्ट्रसंघीय शैक्षिक, वैज्ञानिक तथा सांस्कृतिक संगठन (युनेस्को) ले अमेरिका जुलाई देखि पुनः संस्थामा सामेल हुने बताएको छ। संयुक्त राष्ट्र संघको संगठन आबद्ध भएसँगै अमेरिकाले आफ्नो अघिल्लो ६० करोड डलर पनि दिनेछ। प्यालेस्टाइनलाई सदस्यका रूपमा स्वीकार गर्ने युनेस्कोको कदमको विरोधमा अमेरिका करिब १० वर्षअघि युनेस्कोबाट बाहिरिएको थियो।
अमेरिकाले चीनको बढ्दो प्रभावलाई रोक्न पुनः युनेस्कोमा फर्कने मन बनाएको बताइन्छ। युनेस्कोमा अमेरिकाको अनुपस्थितिमा चीनले आर्थिक सहयोग र सहयोगी राष्ट्रहरूको शक्ति बढाएर आफ्नो प्रभाव बढाउँदै आएको छ। जसका कारण युनेस्कोको नीतिमा चीनको हस्तक्षेपको खतरा उत्पन्न भएको छ। यसपछि प्रजातान्त्रिक देशहरूको सल्लाहमा अमेरिकी सरकारले युनेस्कोमा पुनः सामेल हुने निर्णय गरेको बताइन्छ।
अमेरिकी उपविदेशमन्त्री रिचार्ड …
महाभारत कालका विद्वान राजनीतिज्ञ तथा कूटनीतिज्ञ ऋषि कणिकसँग सौवीर देश (महाभारत कालमा सिन्धु नदीको आसपास क्षेत्रको एक देश) का प्रसिद्ध महारथी राजा शत्रुञ्जयले राजाका गुणका बारेमा सोधेका थिए। ऋषि कणिकले पनि त्यतिबेला राजा वा अहिलेका सन्दर्भमा शासक र शासनका अनेकन गुणका बारेमा चर्चा गरेका छन्। तीमध्य केही निम्नानुसार छः
बुद्धिमान राजा फूलले ढकमक्क फुलेको तर फल नलाग्ने रुखजस्तो, फल लागेको भए पनि फल नपाक्ने खालको, पाकेमा टिप्नै नसकिने खालको र खानै नहुने नमिठो खालको जस्तो हुनुपर्छ। राजाले शत्रुको अपेक्षा कहिल्यै पूरा नगरोस्। उसले काम गरेमा पनि ढिलो गरोस्। तर सधैँ म त त्यही काममा व्यस्त छु भनेर झुलाओस्।
शत्रुसँग सधैँ …