Home » विचार » Page 18
Category:

विचार

नेपालमा धेरै अगाडिदेखि सोह्र वर्ष पुगेपछि मानिसलाई जवान/तन्नेरी भयो भन्ने मानिँदै आएको थियो। नेपालको संविधान (२०७२) सँगै नाबालक मानिने उमेर १८ बनाइयो। बालअधिकार र बालसंरक्षणका अनेक नारा राज्यले उराले पनि यथार्थमा बालअधिकार र संरक्षणका लागि सरकारी कदम निम्छरा खालकै रहे। तथापि कानुनमै बालबालिकाको उमेर १८ वर्ष पूरा नभएसम्म कायम गरिएपछि नाबालकको उमेरको सीमा १६ वर्ष नै रहनुपर्थ्यो र उमेर बढाउँदा बालबालिकाविरुद्ध हुने अपराध पनि बढे भनेजस्ता विषयले सार्वजनिक चर्चामा चाहिएभन्दा बढी ठाउँ पाउन थालेका छन्।

नाबालिक मानिने उमेर घटाउँदैमा बालबालिकाउपरको अन्याय घट्ने होइन अरू बढ्छ भन्नेतिर चाहिँ खासै चर्चा भएको पाइँदैन। सूक्ष्म रूपमा हेर्ने हो भने अहिले भएका यौनअपराधबाट पीडित …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

निर्वाचनलाई हेर्ने दृष्टिकोण

मैले मेरो घर नजिकैका एक अधबैँसे पुरुषलाई ‘हैन दाइ चुनाव आएछ नि!’ भनी कुरा गरेँ। उनले प्रतिक्रिया दिए ‘हेर भाइ जाल, झेल र तिकडम गर्न जान्ने, अनि रुपैयाँ खर्च गर्न सक्ने मानिस निर्वाचित हुने हुन्। पहिले के के न गर्छु भनेर बाचा गर्छन्। घर घर आएर नमस्कार गर्छन्। चुनाव जितिसकेपछि नाक मुख देखाउने हैनन्। कतै भेट भए पनि चिनेको नचिने झैं गर्ने हुन्। सबै लुट्ने नै हुन्, यिनीहरूमा कतिपय त पुरानै अनुहारका छन्, धेरै जसो नयाँ अनुहारका आएर लुट्ने हुन्- चुनावमा।’

उनी त्यतिकैमा रोकिएनन् ‘हामी जनताको सेवा गर्ने हौं भन्छन्, चुनावका बेला देखापर्छन्, अरु बेला हराउँछन्। प्राय: …

यसपालीको चुनावमा प्रभाव पार्ने तत्त्व
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

रोजीरोटीका लागि विदेश जाने चलन नेपालमा धेरै पहिलेदेखि चलिआएको हो। पहाडी समुदायमा यो अझ धेरै देखिन्थ्यो तर अहिले हिमाल, पहाड, तराई सबैतिरबाट वैदेशिक रोजगारीमा जानेको संख्या ठूलो छ। म सानो छँदा गाउँमा लाहुरेबाहरूको आउजाउ भइरहन्थ्योे– कोही छुट्टी लिएर आउने त केही छुट्टी सकेर फर्कने। खासमा भारतीय पल्टनमा नोकरी गरेको नेपाली जवानलाई लाहुरे भनिन्थ्यो। हाल पाकिस्तानमा पर्ने लाहौर भन्ने स्थानमा काम गर्ने भएर पनि लाहुरे भनिएको रहेछ क्यारे। त्यो बेलाको वैदेशिक रोजगारी त्यही थियो– सायद।
सैनिकमा भर्ती हुन जानेलाई लाहुरे हुन गयो भन्ने र अन्य काममा जानेलाई काम खोज्न ‘मुगलान’ पसेको छ भन्ने चलन थियो। भारतमा मुगलवंशले शासन गरेको ठाउँमा जाने …

विदेश जानेको लर्को र विप्रेषणको प्रयोग
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

विश्व बजारमा अनेक किसिमका खाद्य तथा औषधीय उत्पादनहरू पाइन्छन्। केहीको प्रयोग गर्न मिल्ने अवधि वर्षौंको हुन्छ भने केहीको हप्ता दिन भन्दा पनि कमको। किन यस्तो ? प्रयोग गर्ने अवधि निश्चित गर्नुको प्रयोजन के होला ? के यहाँलाई थाहा छ ?
खाद्य तथा औषधीय उत्पादनहरू मानव जीवन र स्वास्थसँग प्रत्यक्ष जोडिएको हुन्छ त्यसैले प्रयोग गर्ने मिति खाद्य तथा औषधीय उत्पादनहरूमा अनिवार्य रूपमा उल्लेख गर्ने कानुनी बाध्यता छ। उत्पादनमा उत्पादकद्वारा प्रयोग गर्न मिल्ने अवधि उल्लेख गर्नुपर्ने विश्वव्यापी कानुनी प्रावधान र उपभोक्ता अधिकारसँग सम्बन्धित हुन्छ। यसबाहेक खाद्य तथा औषधीय उत्पादनहरूको सुरक्षा सुनिश्चिताको विषय पनि हो।
हरेक खाद्य तथा औषधीय उत्पादनहरू फरक फरक प्रकृतिका

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

आचारका विख्यात गुरु तथा दार्शनिक कन्फ्युसियसलाई एकपटक उनका शिष्य त्सेकुङ्गले सरकार चलाउन नभै नहुने तीन वटा आधारभूत तत्त्व के होलान् भनी गरेको प्रश्नमा कन्फ्युसियसको जवाफ थियो ‘पर्‍याप्त अन्न, पर्‍याप्त हतियार र जनविश्वास।’ फेरि शिष्यले थप प्रश्न गरे ‘तीनवटा चिज प्राप्त हुन नसक्ने अवस्था भएमा सो मध्ये कुनै एउटालाई त्यागिदिनु पर्यो भने हजुरले कुन चिज छोड्नु हुन्छ?’ कन्फ्युसियसले जवाफ दिन्छन् ‘हतियार लाई’। त्यस पछि पुन: शिष्यले प्रश्न गर्छन् ‘बाँकी २ चिजमा फेरि अर्को चिज छोडीदिनुपरेमा ?’ पुन: कन्फ्युसियस जवाफ दिन्छन् ‘अन्न लाई’ किन भने ‘मृत्यु त अनन्तकालदेखि नै मानिसको अभिन्न अङ्ग भई आएको छ तर जनताको विश्वास भएन भने कुनै पनि …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

भ्रष्टाचारको अभिन्न सम्बन्ध मानव अधिकार र लोकतन्त्रसँग जोडिएको हुन्छ। त्यसैले यो सामग्रीको प्रारम्भ त्यहींबाट गर्न उपयुक्त हुन्छ। भ्रष्टाचार विश्वव्यापी रोग हो र यसको न्यूनीकरण संभव छ तर निदान असंभव। नेपाल भ्रष्टाचारग्रस्त मुलुक हो र यसबाट नेपाली जनताले मुक्ति पाउने सम्भावना साह्रै न्यून छ। भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्नुपर्ने मूल संस्थागत राजनीतिक स्रोत नै भ्रष्टाचार पीडित र पीडकसमेत भएकाले उपचार  विधिले काम गर्दैन। त्यसैले देशमा भ्रष्टाचार नियन्त्रणको आवश्यकता भन्दा बढी कानूनी एवं संस्थागत संयन्त्र भएर पनि न्यूनीकरणका संकेतसम्म देखा पर्न सकेका छैनन्। ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलको पछिल्लो भ्रष्टाचार अवधारणा सूचकाङ्क (सीपीआई) प्रतिवेदनले त्यही देखाउँछ। देश विकासको गतिमा बढेसँगै भ्रष्टाचारको गति पनि घट्दै जान्छ। हाम्रो प्रयास …

भ्रष्टाचार बढनुको कारणः कानून कार्यान्वयन नहुनु
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

देश चुनावमा होमिन लागेको यो समयमा नागरिकका रूपमा हाम्रो चासोहरू के के हुन? नेपालमा दिगो शान्ति कायम गर्न, सुरक्षाको अवस्था सबल बनाउन र न्यायमा पहुँच पुर्‍याएर कानुनको शासन सबल पार्ने आजको राजनीति वा शासनको मुख्य लक्ष्य हुनुपर्छ। त्यसो भएको छ त? निर्वाचनका बेलामा हुने बहसहरूमा नागरिकका चासोहरू प्रखर रूपमा प्रकट भएनन् भने ती छायाँ पर्न सक्छन्। त्यसैले आउनुहोस् बहस थालौ।

यति बेला हामीलाई शासकीय सुधारका लागि कठोर कदम आवश्यक छ। राजनीतिले असल शासन दिन तथा भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्न सबल सार्वजनिक संस्थाहरू विकास गरिनुपर्छ। साथै राज्यका संरचनाहरू अधिकतम समावेशी बनाउने एवं सबै तहको निर्णय प्रक्रियामा सहभागितमूलक पद्धति अवलम्बन हुनुपर्छ।

हरेक नागरिक …

निर्वाचनमा हाम्रो आठ चासो
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

आसन्न प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभाको निर्वाचन नजिकिँदै गर्दा दलहरू प्रतिष्पर्धा लागि आन्तरिक तयारीमा जुटिरहेका छन्। यस वेला आम जनतादेखि लिएर दलका सदस्यहरू र तल्ला समितिहरूमा आवद्ध कार्यकर्ताहरूलाई समेत दलहरूले कस्तो घोषणापत्र ल्याउलान भन्ने चासो बढिरहेको छ। हाम्रा प्राथमिकताहरू घोषणापत्रमा कसरी समेटिने हुन्? उमेदवार कसलाई उठाउने हुन्? हामीले रुचाएको मानिस उठाउलान् कि अरु नै? हाम्रै निर्वाचन क्षेत्रको स्थानीय व्यक्तिलाई उठाउलान् कि बाहिरको?  हाम्रै बिरादरीको उमेदवार होलाकी अरु नै, महिलालाई उठाउलान् कि पुरुषलाई? वर्चस्वधारी समूहको हुनेकि दमित समूहको? अरु दलहरूले कस्तो व्यक्तिलाई टिकट देलान्? कोही स्वतन्त्र व्यक्ति पनि उठ्लान् कि? आफू सम्बद्ध भएको दलले यो प्रक्रियामा मसँग पनि केही सुझाव माग्छ कि उनीहरूले …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

समाजवादको सैद्धान्तिक प्रस्तावना

अक्सफोर्ड राजनीति शास्त्रको पारिभाषिक शब्दकोषले समाजवादको व्याख्या यसरी गरेको छ– ‘उत्पादनवितरण र विनिमयका साधनमा राज्यको (मात्र ) स्वामित्व (र नियन्त्रण ) हुनेव्यक्तिको निजी स्वामित्व नहुने समतामूलक व्यवस्था’। त्यसैगरी साम्यवादलाई उस्ले ‘वर्ग सङ्घर्षको क्रान्तिमा पुँजीपति वर्ग उपर विजयी हुने सर्वहारा वर्गद्वारा स्थापित समाजवादी राज्य’ भनी परिभाषा गरेको छजहाँ निजी सम्पत्ति उन्मूलन गरिएको हुन्छ र उत्पादनका साधनको स्वामित्व तथा जीवन निर्वाहका साधनको जिम्मा राज्यको हुन्छ।

अक्सफोर्ड अर्थशास्त्रको पारिभाषिक शब्दकोषले पनि ‘भूमि तथा पुँजी जस्ता (उत्पादनका) साधनहरूका उपयोग पुँजीपति वर्गको (मात्र) हितमा नगरी सामूहिक हितमा उपयोग गर्ने’ अर्थ प्रणालीको रूपमा समाजवादको परिभाषा गरेको छ। …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

आजभोलि हिन्दूधर्मावलम्बीहरू दशैंको रमाइँलोमा झुमिरहेका छन्। अधिकांश वृद्धवृद्धा पूजापाठमा मग्न छन्। धेरै उमेरदारलाई भने घुमघाम र खानपानको परिकार बनाउने, खाने र खुवाउने कार्यमा तल्लिन छन्। कसैलाई पूजापाठको आनन्द कसैलाई खानपिनको रमाइलो। धेरैजना त रक्सी र मासुकै आकर्षणले पो तानिएका छन् कि झैं देखिन्छ। जे होस्, दसैंमा रमाइँलोका लागि प्राय: धेरैले छाकैपिच्छे मासु खाने गर्दछन्। मासुसँगै रक्सी पिउनेहरूको संख्या पनि कम हुँदैन। रक्सी मात्र अधिक पिउनाले स्वास्थमा तत्कालै समस्या आउन सक्छ तर रक्सीको साथमा सितन मिलाएर खाए प्रत्यक्ष नकारात्मक प्रभावबाट धेरै हदसम्म बच्न सकिन्छ। दशैंको बेलामा यस विषयमा सबै सजग बन्नु जरूरी देखिन्छ।
रक्सीसँग सामान्यत: माछामासु नै सितन खान मानपराएको पाइन्छ। …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail
Independent News Service (INS)

सम्पर्क आदर्श मार्ग, थापाथली, काठमाडौँ
फोन  : 01-4102022 / 01-4102121
इमेल : freedomnews2022@gmail.com

सोसल मिडिया

प्रधान सम्पादक: तारानाथ दाहाल

© 2021 Freedom News Service Pvt Ltd. All rights reserved