Home » साहित्य/कला/संस्कृति » Page 23
Category:

साहित्य/कला/संस्कृति

‘नब्बे हब्बे न कब्बे’ भन्ने चलन छ नेपाली समाजमा तर एकानब्बे वर्ष लाग्दै गर्दा पनि कलाकार कृष्णगोपाल (केजी) रञ्जित भने कलामा सुन्दरता कप्न मरिहत्ते गरिरहनुभएको छ। सामाखुसी, कपुरधारा छेउमा बस्नुहुने कलाकारलाई यो उमेरसम्म सधैंको व्यस्त बनाउने उही चित्रकारिता हो। ‘काम गरिरहनु नै जीवन बाँच्नु हो’ भन्ने मान्यताका कलाकार हुनुहुन्छ– उहाँ। ‘हिमाल चित्रका बादशाह’ नामले समेत चिनिनुहुने उहाँले हिमालबाहेक अरू अनेकौं विषय र शृङ्खलाहरूमा पनि उत्तिकै आकर्षक चित्र बनाउनुभएको छ।

रञ्जितले आफ्नो सम्पूर्ण जीवन कलामा समर्पण गर्दै आउनुभएको छ। नेपाली कलाक्षेत्रमा उहाँको विशिष्ट पहिचान छ। उहाँको जन्म वि.सं. १९८९ सालमा पोखराको रानीपौवामा भएको हो। आफ्नो बाल्यकाललाई सम्झिँदै उहाँ भन्नुहुन्छ– “सानोमा म …

बर्सेनि आलुबखडा फलिरहे, म बाँचिरहें: कलाकार केजी रञ्जित
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

काठमाडौंमा ‘हराएको टुकुचा भेटिएको’ भन्ने उदेक लाग्दो समाचारले ३० भदौ (२०७९) देखि झ्याली पिट्यो। हराएको कुरा खोजेर भेटिएको अर्थात् ‘डिस्कभरी’ नै भएजस्तो गरी प्रचारप्रसार गर्ने पारा र सर्वसाधारणमा देखिएको उत्साहलाई झट्ट हेर्दा हाम्रा सञ्चारमाध्यम मात्रै नभएर सबै क्षेत्र सम्पदाका मामिलामा निकै सचेत र अत्यन्तै जागरुक देखिए तर वास्तविकता यस्तो छैन। बरु यसले हामी प्राकृतिक तथा सांस्कृतिक सम्पदाका मामिलामा सामान्य ज्ञान पनि नराख्ने र उदासीन रहने गर्दा रहेछौं भन्ने जनाउँछ। काठमाडौं महानगरपालिकालाई पनि टुकुचाको बारेमा भर्खरै मात्र थाहा भएको कुरा होइन। अतिक्रमित ठाउँका संरचना हटाउन विगतका दिनमा पटक पटक सूचना जारी गर्ने तथा पुनर्निर्माणका लागि बजेट नै छुट्याउने काम नभएको होइन …

0 comment
0 FacebookTwitterEmail

उमेरले असी उकालो पुगिसक्दा पनि कलाकार शारदा चित्रकारलाई कलाकै चिन्ता र चासो छ। कलाकै धपेडी र ध्याउन्नमा उहाँका वर्तमान दिनहरू व्यतीत भइरहेछन्। काठमाडौंको तँलाछेँ टोलमा वि.सं. १९९७ सालमा जन्मनुभएकी कलाकार शारदा चित्रकार पहिलो महिला उपकुलपति र कलाक्षेत्रमा पहिलो महिला प्राज्ञसमेत हुनुहुन्छ। नेपाली चित्रकला र लोककलाको विकास एवम् तिनको संरक्षण एवम् संवर्द्धन कार्यमा उहाँको योगदान रहँदै आएको छ। यसका साथै नेपाली महिला कलाकारहरूको उत्थानमा पनि उहाँले काम गर्दै आइरहनुभएको छ।
नेपालका सुप्रसिद्ध कलाकार मास्टर तेजबहादुर चित्रकार र मनकेशरी चित्रकारका सुपुत्री हुनुहुन्छ कलाकार शारदाले बाल्यकालीन अवस्थादेखि नै चित्रकलाकै वातावरण पाउनुभयो। बुबाले त्यो बेला घरमा चित्रकलाकै नि:शुल्क कक्षा लिनुहुन्थ्यो। बिहानदेखि बेलुकासमम्म उहाँको घरमा

नेवार लोककलाको संरक्षण र संवर्द्धन गर्दै शारदा चित्रकार
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

आर्थिक वर्ष २०७५/७६ को बजेट भाषणमा लिच्छविकालीन कैलासकूट भवनको सन्दर्भ पनि उल्लेख गरिएको थियो। जेठ १५ को उक्त भाषण वक्तव्यको बुँदा १२६ मा उल्लिखित यो कैलासकूट भवनसम्बन्धी अध्ययन अनुसन्धान गर्न मन्त्रालयले विज्ञहरूको एउटा कार्यटोली गठन गरी कार्य प्रारम्भ गर्न पुरातत्व विभागलाई जिम्मेवारी दिने निर्णय गर्‍यो। मन्त्रालयले गरेको निर्णय अनुसार विभागले ३० जेठमा विज्ञहरूलाई डाकेर छलफल पनि चलायो।

नेपालको लिच्छविकालीन इतिहासमा कैलासकूट भवनको खुबै चर्चा हुन्छ। राजा शिवदेव (शासनकाल ५९०–६०४) को शासनकालमा श्रीसामन्त (इ.सं. ५९४) का रूपमा देखा परेका अंशुवर्माले सोही वर्ष शक्ति सञ्चय गर्दै ‘श्रीमहासामन्त’ र पछि राजासँग मिलेर द्वैध शासन समेत चलाएका थिए। ती लिच्छवि राजा राजकाजबाट अवकाश लिई …

गणतन्त्रमा कैलासकूट राज–भवनको खोजी
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

भूगोलविद्, जापानविद्, व्यङ्ग्य साहित्यकार, चित्रकार लगभग सय कृतिका लेखक प्राध्यापक रामकुमार पाँडे ! उहाँका अनुसार २०४६ सालमा ‘उडकट प्रिन्ट’ बनाइ जापान र अमेरिकामा प्रदर्शनसमेत गर्नुभएको थियो। पूर्वीय दर्शनको विम्ब प्रयोग गरी रोचक र रहस्यमय प्रस्तुतिमार्फत् ‘पावर प्रिन्ट’ नामकरण गर्नु भई विश्वकलामा नेपाली कलाको भिन्न चिनारी दिनुभएको थियो। नेपालमा पहिलो मुहारचित्र प्रदर्शनी २०४१ मा सरस्वती सदनमा भएको बताउँदै त्यसमा आफूले भाग लिनुका साथै आयोजकको भूमिका खेलेको उहाँ सम्झना गर्नुहुन्छ। आफू मात्रै होइन श्रीमती अमीता पाँडेले नेपाली संस्कृति र जनजीवन झल्किने पुतली बनाउने र ती कला विभिन्न मुलुकमा एकल प्रदर्शनीसमेत गरिसकेको उहाँ बताउनुहुन्छ।
साहित्यकार प्राध्यापक रामकुमार पाँडेको चिनारीलाई साहित्यिक व्यक्तित्वले ओझेलमा पारेको …

साहित्यिक व्यक्तित्वले ओझेलमा पारेको एक कुशल कलाकार प्रा रामकुमार पाँडे
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

स्थानीय नेवार समाजमा ‘यँया:’ नामबाट चिनिएको साँस्कृतिक पर्व इन्द्रजात्राले राज्य स्तरबाट ठूलै मान्यता पाएको छ। यो पर्व एक दिनमा सीमित छैन। यस पर्वका अवसरमा निकालिने जीवित देवी कुमारीको रथयात्राको एक झलकलाई नै इन्द्रजात्राको रूपमा बुझ्ने र बुझाउने ‘अचम्म लाग्दो अर्को जात्रा’ पनि देख्न पाइन्छ। यो ‘अचम्म लाग्दो अर्को जात्रा’ अनावश्यक त हो नै तर यसैलाई आवश्यक कुराको रूपमा लिइनु सांस्कृतिक ज्ञान नहुनु हो। अझ भनौं, ‘जसको बिहे उसैलाई हेर्न नदे’ भनेजस्तो क्रियाकलाप यति बेला हुन्छ।
यँया: नेवार समाजमा प्रचलित एक भव्य र रमाइलो पर्व हो। यस अवसरमा अनेक खालका सांस्कृतिक गतिविधिहरू बडो हर्षोउल्लासका साथ सम्पन्न हुन्छन्। एक समय धार्मिक तथा …

सांस्कृतिक अनभिज्ञताको प्रतीक यँया: (इन्द्रजात्रा)
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

नेपाली चित्रकला, कला लेखन र कला प्राध्यापनमा एक सुपरिचित सुनाम मदन चित्रकार। लामो समय सरकारी सेवामा रही सेवा निवृत्तपश्चात कलामै उहाँ समर्पित हुनुहुन्छ। अहिले नेपाली संस्कृतिका विविध दर्शन, मिथक, पात्र तथा पौराणिक मान्यताहरूलाई परम्परा र आधुनिकतासँग संयोजन गरी आफ्नै किसिमको मौलिक कलारचनामा उहाँ संलग्न हुनुहुन्छ। उहाँको यो सिर्जना र साधना नेपाली कलाका लागि एक अलग सिर्जनात्मक उपलब्धि र उपस्थिति पनि हो।

काठमाडौंको तँलाछी टोलमा २००३ सालमा कलाकार एवम् कलालेखक मदन चित्रकारको जन्म भएको हो। उहाँ नेपाली कलाक्षेत्रका मूर्धन्य कलाकार मास्टर तेजबहादुर चित्रकार र मनकेशरी चित्रकारका सुपुत्र हुनुहुन्छ। उहाँ निकै लामो समयदेखि अनवरत सिर्जना र लेखनक्षेत्रमा क्रियाशील रहँदै आइरहनुभएको छ। उहाँका …

परम्परा र आधुनिकता संयोजन गरी मौलिक कला रचना गर्ने मदन चित्रकार
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

‘डोटी राम्रो डडेल्धुरा, अछाम राम्रो साँफ्या। मलाई पनि उडाइ लैजा हिउँचुलीका डाँफ्या…।’ यो देउडा गीतको एक पंक्ति हो। जसमा सुदूरपश्चिमको प्राकृतिक सौन्दर्यको मौलिक भाकामा बखान गरिएको छ।

देउडाभन्दा हुरुक्क नहुने सुदुरपश्चिमेली विरलै होलान्। सुदूरपश्चिमवासीको महान पर्व गौराको मुख्य आकर्षण नै देउडा हुन्छ। यसको आगमनसँगै सुदूरपश्चिमका पहाड तराईमा देउडाका भाका गुञ्जिन थालेका छन्। उसो त अरु बखत पनि देउडा गाउने गरिन्छ।

पुस्तौंदेखि देउडा खेल्ने र त्यसमा रमाउने धार्मिक तथा साँस्कृतिक परम्पराले केही वर्षयता आफ्नो मौलिकता गुमाउँदै गएको भन्दै देउडाका सर्जक र अध्येतामा चिन्ता छाएको छ। पुस्तान्तरण हुँदै जाँदा र नयाँ पिढीमा पाश्चात्य मोहले मौलिक देउडा चेपुवामा पर्दै गएको अग्रजहरूको भनाइ छ।…

पुस्तान्तरणसँगै पाश्चात्य घेराबन्दीमा देउडाको मौलिकता
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

रङ्गपट (क्यानभास) मा ‘सत्यम् शिवम् सुन्दरम्’ अर्थात् शिव पुराणका पौराणिक मिथकहरूलाई उतारिएको छ। चित्रले आध्यात्मिक भावनाका साथै आधुनिकतासँग पनि उत्तिकै सुमधुर सम्बन्धको अपेक्षा राख्छ। कलाकार सुरेशकुमार द्य:लाको भदौ ६ गतेदेखि १७ गतेसम्म नेपाल कला परिषद्मा जारी रहने कलाप्रदर्शनीमा यी कुराको अनुभव कलापारखी दर्शकले सहजै गर्न सक्छन्। कलाले शीर्षकअनुसारको मर्म र भावनालाई प्रतिविम्बित गर्छन्। यसअघि चारकोल माध्यममा ‘पोट्रेट’ रचनामा कलाकार द्य:ला परिचित हुनुहुन्छ। विभिन्न जातीय अनुहार र विशिष्ठ व्यक्तिहरूको ‘पोट्रेट’ प्रदर्शनीसमेत उहाँले गरिसक्नुभएको छ। आफ्ना बुबा कलाकार बाबुराजा द्य:ला ‘बारा’ लाई कला गुरू मान्नुहुने कलाकारले यसपटकको कलाकर्ममा पृथक पहिचानलाई सशक्त रूपमा प्रस्तुत गर्नुभएको छ।

दुई दशक लामो कलासाधना र अध्ययनबाट आफूले …

रङ्गपटमा शिव पुराण-कथा
0 comment
0 FacebookTwitterEmail

कोही नरिवल र पूजा सामग्री मात्र त कोही बाख्रोको पाठो समेत बोकेर सडक छेउको एक हारमा उभिइरहनुभएको छ । त्यही लाइनमा हुनुहुन्छ– दाङ घोराहीबाट आउनुभएकी अनिता थापामगर । उहाँले पनि एक हातमा बाख्राको पाठो र अर्को हातमा पूजाको थाली बोक्नुभएको छ । आधाघण्टाजति उभिएर मन्दिर नजिकै आइपुगेपछि माइकमार्फत एउटा सन्देश आयो– ‘बलि चढाउन आउनु हुने भक्तजनहरू मन्दिरको दाहिनेतर्फबाट र अरु देब्रेतिरबाट मुख्य मन्दिरतर्फ प्रवेश गर्नूहोला ।’
सन्देशलाई शिरोधार्य गर्दै बोका समाएर उभिनुभएका करिब १५/१६ जना भक्तजन मन्दिरको दाहिनेतर्फ प्रवेश गर्नुभयो । अनिता पनि दाहिनेतिर सोझिएको हारमा मिसिनु भयो । उहाँले भन्नुभयो– ‘सुपा देउराली माताको पूजाको लागि आउँदा खुसी लागिरहेको छ …

अर्घाखाचीको सुपा देउराली: भारतीय भक्तजनको घुइँचो
0 comment
0 FacebookTwitterEmail
Independent News Service (INS)

सम्पर्क आदर्श मार्ग, थापाथली, काठमाडौँ
फोन  : 01-4102022 / 01-4102121
इमेल : freedomnews2022@gmail.com

सोसल मिडिया

प्रधान सम्पादक: तारानाथ दाहाल

© 2021 Freedom News Service Pvt Ltd. All rights reserved