प्रतिमा सिलवाल/ चितवन

अघिल्लो साता लगातार पानी परेपछि चितवनको माडी नगरपालिकामा ४ दिनसम्म अँध्यारो भयो। तत्काल बिजुली आपूर्तिको लागि विद्युत् प्राधिकरण चितवन लागे पनि चार दिनसम्म बिग्रिएको ठाउँ नै पत्ता लागेन।
समयमै विद्युत् लगिएको तारमा कहाँनेर समस्या छ भन्ने पत्ता नलागेपछि माडीका करिब १० हजार परिवारले चार दिनसम्म अँध्यारोमा बिताए।
नेपाल विद्युत् प्राधिकरण चनौली वितरण केन्द्रले बिजुलीको समस्या पत्ता लगाएपछि तत्कालका लागि माडीमा विद्युत् आपूर्ति भयो। यो समस्या वर्षैभरि पटक पटक परिरहने भएकाले चितवनका माडीबासी र विद्युत् प्राधिकरण स्वयंले पनि हैरानी व्यहोर्नु परेको छ।
चितवनको माडी चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको पूर्ण मध्यवर्ती क्षेत्र हो। चितवनका अरु ठाउँमा वर्षौंदेखि बिजुली आए पनि माडीमा २०७३ वैशाख …

मेहेक महतो* चितवन माडीको सोमेश्वर माध्यामिक विद्यालयकी छात्रा हुन्। उनी २०७७ सालमा कक्षा ९ की विद्यार्थी थिइन्। त्यतिबेला उनको उमेर १४ वर्षको थियो। सोही विद्यालयमा उनकै क्लासमा पढ्थे “क” पञ्जियार। उनी मेहेकभन्दा १ वर्ष जेठा अर्थात् १५ वर्षका।

दुवैजना एकै कक्षामा पढ्ने विद्यार्थी। सोही विद्यालयमा पढ्दा पढ्दै एकअर्काप्रति आकर्षित भएछन्। प्रहरीकै भनाइमा दुईजनाबीच गाढा माया पर्यो। त्यसैको परिणाम २०७७ साल पुस मसान्तमा मेहेक “क”सँग भागिन्। अर्थात्, उनीहरूले स्वेच्छाले विवाह गरे।

नेपालको कानूनले २० वर्षमुनि विवाहमा रोक लगाएको छ। एकातिर बालविवाह स्वतः बदर हुन्छ। अर्कोतिर मेहेक र “क” दुबै नाबालक नै थिए। त्यसैले उनीहरूको विवाह परिवारमा स्वीकार्य हुने कुरै भएन।

मेहेकले…

जेठ २० गते दिउँसो, राप्ती नगरपालिका १ पिप्लेको नयाँबस्तीमा रहेको भीमकुमारी तामाङको घर अघि एउटा अटो रोकियो। अटोबाट एक अधबैँशे पुरुष झरे। तिनले अलिकति सहारा दिएझैँ गरेपछि दीर्घ रोगले थलिएकी एक महिला सकीनसकी अटोबाट झरिन्।

टिसर्ट र जिन्स पाइन्टमा झरेकी महिलाको कपाल जिङ्ग्रिङ्ग थियो। ज्यान सुकेर मुठ्ठी भरको भएको। ति मानिसहरू झट्ट भीमकुमारीले चिन्न सकिनन् । तर, उनीहरू आफ्नै घरतिर आइरहेका थिए। भीमकुमारीले अड्कल गर्दै गर्दा, भाउजू सम्बोधन गरिन्, तिनै महिलाले।

परिवारको सदस्य एकै सम्बोधनले ठम्याइन्छ। भीमकुमारीले भनिन्, कान्छी हो ? अँ भाउजू। दबेको स्वरमा यति निकाल्दै गर्दा उनी घिस्रिँदै आँगनछेउ आइपुगेकी थिइन्।

उनीसँगै ४५ हाराहारी उमेरको देखिने पुरुष थियो। …

चितवन। चितवनको माडीमा बाँदरमुढे घटना हुँदा कृष्ण अधिकारी ३३ वर्षको हुनुहुन्थ्यो। त्यो घटना भएको आजदेखि १७ वर्ष पूरा भएको छ। कृष्ण अहिले ५० वर्षको हुनुभयो तर कृष्णलाई लाग्छ घटनाको घाउ अझै आलै छ। पीडा जस्तो थियो त्यस्तै छ।
कृष्ण भन्नुहुन्छ– ‘१७ वर्ष भयो घटना सम्झिँदा पनि गाह्रो हुन्छ, छोडौं कसरी छोडौं ? निरन्तर लाग्दा त न्याय पाइएको छैन, छाड्दा आस पनि मर्छ।’

२०६२ साल जेठको २३ गते माडीको बाँदरमुढेमा तत्कालीन विद्राही नेकपा माओवादीले यात्रुबाहक बसमा विद्युतीय बम विष्फोट गराएको थियो। विद्युतीय बम विस्फोटबाट ४२ जनाको ज्यान गएको थियो भने ७५ जना घाइते भएका थिए। घाइते ३ जनाको उपचारका क्रममा ज्यान …

‘लोग्ने हो अलिअलि त कुटिहाल्छन् नि’, २० वर्षकी सन्जु भन्नुहुन्छ, ‘म सुत्केरी छु। चार वर्षको छोरी र मलाई पकाउने चामल पनि छैन। लोग्नेलाई जेल पठाएर मलाई कसले खुवाउँछ ?’

सन्जु माझीको काखमा एक महिनाको छोरा दूध चुसिरहेको छ। सुत्केरी सन्जुले हिजोमात्रै श्रीमानको कुटाइ खाइन्। रक्सी खाएर सुत्केरी श्रीमतीलाई कुटेको देखेपछि इलाका प्रहरी कार्यालय खैरहनीबाट प्रहरी टोली आएर सन्जुको श्रीमान जितनलाई लिएर गए।

सन्जु र यहाँका महिलाका लागि श्रीमानको कुटाइ सामान्य जस्तै हो। अनि सामान्य नै त्यही कुटाइको दाग हरेकजसो महिलाको शरीरमा देखिनु।

यो गीता माझीको बस्ती हो। उनै गीता, निर्दयी लोग्ने रामचन्द्रको निर्मम कुटेपछि उपचारको क्रममा ज्यान गएकी गीताको बस्ती।…