२०७९ चैत्र ११, शनिबार ०९:५६

नेपाल पर्यटकीय सम्पदा र सम्भाव्यताको खानी भएको मुलुक हो । सात प्रदेशहरु मध्ये मध्यभागमा अवस्थित गण्डकी प्रदेश प्रकृति र संस्कृतिको संगम हो । त्यसैले होला पोखरा उपत्यकालाई नेपालको पर्यटनको राजधानी मात्र थालिएको छ । उपल्लो मुस्ताङको छुसाङ्गको नुनखानी र म्याग्दी बेनी भन्दा तल्लो भागको कालीगण्डकीको सुस्ता बगरसम्ममा छरपस्ट भेटिने सुनका कणहरु संकलन हुने कालीगण्डकी करिडोर–कोरला दामोदरकुण्डदेखि सुस्ता त्रिवेणी धामको ८१४ किलोमिटर वरपर प्रशस्त भेटिने मठमन्दिर र तीर्थस्थलहरु नेपालमा रहेका अन्य ६ सय नदी नालाहरुमा भेटिँदैनन् । यो नदी भारतको बिहार पटनामा गंगानदीसंग मिसिन्छ । धार्मिक दृष्टिकोणले यो नदी अत्यन्तै महत्वपूर्ण छ । दामोदरकुण्ड र मुक्तिनाथ यसको उदगमस्थल, शालिग्राम र नेपालका …

राष्ट्रिय योजना आयोगले केन्द्रीय तथ्यांक विभाग मार्फत २०७८, २५ कात्तिकदेखि ९ मंसिर सम्म संकलन गरेको जनगाणना सार्वजानिक गर्दै  नेपालको जनसंख्या २ करोड ९१ लाख ६४ हजार ५ सय ७८  पुगेको जनाएको  छ। गत वर्ष माघमै सार्वजनिक गरिएको प्रारम्भिक नतिजा अनुसार भने नेपालको जनसंख्या २ करोड ९१ लाख ९२ हजार ४८० छ। शुक्रबार प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले सार्वजनिक गरेको अन्तिम नतिजाअनुसार प्रारम्भिक तथ्यांकमाभन्दा करिब २८ हजार  जनसंख्या घटेको देखिन्छ।

महिलाको जनसंख्या ७ लाखले बढि

तथ्यांक अनुसार नेपालको कुल जनसंख्या मध्ये महिलाको जनसंख्या पुरुषको भन्दा वढि छ। राष्ट्रिय तथ्यांक विभागले राष्ट्रिय जनगणना २०७८को विस्तृत विवरण सार्वजानिक गर्दै  २०७९ मंसिरसम्म देशको जनसंख्या २ करोड …

(२३ मार्च, भारतीय समाजबादी आन्दोलनका नेता डा. राममनोहर लोहियाको जन्म दिवसकाे सन्दर्भमा उहाँबारे स्व.प्रदीप गिरिले लेख्नु भएको लेखकाे पहिलाे भाग हिजाे बिहिबार प्रकाशन गरिएको छ । यो लेखको दोस्रो भाग हो । )

भारतीय स्वाधीनताले भीषण रक्तपात देख्न पर्यो । एक त राष्ट विभाजित भयो । दोस्रो, त्यस विभाजनको क्रममा लाखौं निरपराध भारतीय जनता निर्ममतापूर्वक मारिए। उनीहरू बेखबर भए । उनीहरू शरणार्थी भए । लोहियाले आजीवन आफूलाई प्रश्न गरे । त्यस किसिमको हिंसाको निमित्त को उत्तरदायी थियो ? विभाजन कसरी सम्भव भयो ? यस विषयमा लोहियाले एउटा अत्यन्त मार्मिक पुस्तक लेखेका छन् ‘भारत विभाजनका अपराधी’ । बृटिश साम्राज्यवाद विभाजनका निमित्त …

‘नेपाल विदेशीको चक्करमा परेको छ’ । यो यदाकदा नसुनिएको कुरा होइन । नेपालका बुद्धिजीविहरुले आफ्नो अन्तरवार्तामा यो कुुरा भन्ने गर्थे । तर यसपालि नेपालको एउटा बलियो राजनैतिक पार्टी नेकपा एमाललेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीबाट नै यो कुरा सुन्न पाइयो । हुन त यो देशमा विदेशीको चलखेल भइरहने कुनै नौलो कुरा होइन । तर औपचारिकरुपमा नै एउटा पार्टी नेता जो यो देशको पटकपटक प्रधानमन्त्री पनि भइसकेका छन्; उनलेनै ‘नेपाल भारतको दलाल हो’ भन्नु कम आश्चर्यजनक होइन । उनले यो कुरा फोकटमा बोलेका होइनन् होला ।
केपी शर्मा ओलीले यो आलोचना प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालमाथि लगाएका हुन् । उनले तोकेरै दुईटा कुरा गरेका …

(२३ मार्च, भारतीय समाजबादी आन्दोलनका नेता डा. राममनोहर लोहियाको जन्म दिवस हो । यसै सन्दर्भमा उहाँबारे स्व.प्रदीप गिरिले करिब ४५ वर्ष अगाडि लेख्नु भएको लेख प्रकाशन गरिएको छ । यो लेखको  पहिलो भाग हो । )

समाजवाद मूलतः अन्तर्राष्ट्रिय आन्दोलन हो । कुनै एउटा राष्ट्रविशेषको दायरामा समाजवादी आन्दोलन सीमित रहन सक्तैन। कार्ल मार्क्सले उहिले आह्वान गरेका थिए- ‘दुनियाका मजदुर एक हौं।

डा. राममनोहर लोहिया खुद अन्तर्राष्ट्रिय भाइचाराका अडिग समर्थक थिए। सम्पूर्ण संसारका निमित्त उपयोगी र सार्थक सिद्ध हुनसके मात्र समाजवादी राजनीति र सिद्धान्तको औचित्य प्रमाणित हुने छ भन्ने डा. लोहियाको विश्वास थियो । त्यसो हुँदा समाजवादी आन्दोलन र चिन्तनलाई भौगोलिक …